Chạy đua với thời gian

Nỗi đau "người đầu bạc tiễn kẻ đầu xanh" chưa bao giờ dễ dàng. Thế nhưng Owliyo Hassan Salaad, một phụ nữ 40 tuổi người Somalia, đã phải trải qua điều kinh khủng này tới 4 lần trong năm nay. Nạn đói do hạn hán đã cướp đi sinh mạng của những đứa trẻ, khiến Salaad phải tận mắt chứng kiến cảnh lần lượt từng đứa con nhỏ trút hơi thở cuối cùng.

Đau đớn là vậy nhưng cô không thể gục ngã, bởi Salaad còn đứa con nhỏ ốm yếu, bệnh tật Ali Osman cần được chăm sóc. Cô quyết định rời bỏ quê nhà, cõng theo đứa con mới 3 tuổi đi bộ 90km đến thủ đô Mogadishu của Somalia, mong có thể kịp cứu sống đứa bé trước khi quá muộn.

Salaad và con trai cô từng đến một bệnh viện đông đúc tại thủ đô, nhưng bị từ chối. Thay vào đó, hai người được gửi đến một trung tâm điều trị cho những trường hợp suy dinh dưỡng nặng. Nơi đây các phòng đều chật kín người, khiến một số phải ngủ trên sàn nhà.

Những đứa trẻ suy dinh dưỡng tại Somalia. Ảnh: AP

Đâu đâu cũng là hình ảnh những người mẹ mặt đầy căng thẳng và trẻ sơ sinh gào khóc với cơ thể lở loét và xương sườn nhô ra. Tiến sĩ Mustaf Yusuf, một bác sĩ ở đó lý giải: “Trung tâm đã quá tải. Số lượng bệnh nhân tăng hơn gấp đôi trong tháng 5 vừa qua”.

Ngồi trên sàn của trung tâm điều trị, Salaad chìm đắm trong cảm giác nặng nề khi nghĩ về những thân thể nhỏ bé bị chôn vùi trong lớp đất khô cằn vì hạn hán nơi quê nhà. Số người chết ở Somalia đã tăng nhanh chóng trong đợt hạn hán khủng khiếp nhất 4 thập niên qua tại khu vực Sừng châu Phi.

Theo thông tin mà AP có được, ít nhất 448 trường hợp tử vong đã được ghi nhận trong năm nay tại các trung tâm điều trị suy dinh dưỡng ở Somalia. Tuy nhiên, số người chết vì đói trên khắp cả nước có thể cao gấp nhiều lần con số này, vì nhiều trường hợp tử vong chưa được báo cáo.

Điều phối viên nhân đạo của Liên hợp quốc (LHQ) về Somalia, ông Adam Abdelmoula nhấn mạnh Somalia đang trên bờ vực của nạn đói, có thể cướp đi sinh mạng của hàng trăm nghìn người. Kể từ đầu năm, tình trạng khẩn cấp về hạn hán ở Somalia đã trở nên tồi tệ hơn và nguy cơ về một thảm họa đang ngày càng rõ nét. 

Theo ông Adam Abdelmoula, 4 mùa mưa liên tiếp đã không đủ để cung cấp nước, gây ra đợt hạn hán tồi tệ nhất ở Somalia trong ít nhất 4 thập niên. Trong khi đó, giá lương thực tăng vọt và hàng triệu người dân vẫn chưa thể tiếp cận hỗ trợ nhân đạo trong bối cảnh các nguồn lực đáp ứng nhu cầu của người dân vẫn còn hạn chế. 

"Hạn hán đến nay đã ảnh hưởng đến cuộc sống của 7 triệu người, hơn 805 nghìn người phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn.

Gần một nửa dân số nước này đang phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực ở mức độ khủng hoảng hoặc tồi tệ hơn", ông Abdelmoula cho biết.

Trước tình trạng báo động ở Somalia, ông El-Khidir Daloum, Giám đốc Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) tại Somalia, nhấn mạnh: “Chúng ta phải hành động ngay lập tức để ngăn chặn một thảm họa nhân đạo. Tình trạng suy dinh dưỡng và đói kém đang đe dọa cuộc sống của những người dễ tổn thương nhất. Chúng ta không thể đợi nạn đói xuất hiện rồi mới hành động. Đó là cuộc chạy đua với thời gian để ngăn chặn nạn đói”.

Thế nhưng để có thể cứu đói cần phải có tiền hỗ trợ, mà tính đến nay, số tiền huy động được mới chỉ chiếm khoảng 18% số tiền cần để ngăn chặn nạn đói lan rộng tại quốc gia Đông Phi này. Hỗ trợ nhân đạo bị cắt giảm bởi các cuộc khủng hoảng toàn cầu như đại dịch Covid-19 và xung đột Nga-Ukraine. Trong khi đó, giá các mặt hàng chủ lực như lúa mì và dầu ăn tăng nhanh chóng, ở một số nơi tăng tới hơn 100%.

Chưa dừng lại tại đó, hoạt động viện trợ nhân đạo gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là ở miền Nam Somalia, do có sự hiện diện của các phần tử Hồi giáo cực đoan có liên kết với mạng lưới khủng bố Al-Qaeda. 

Mới đây, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đã cảnh báo, tỷ lệ tử vong ở trẻ em sẽ tiếp tục tăng mạnh tại vùng Sừng châu Phi nếu thế giới chỉ tập trung vào cuộc xung đột tại Ukraine và không hành động ngay bây giờ.

Nạn đói đã lan rộng đến khu vực thủ đô Mogadishu của Somalia, nơi các trại tị nạn ở vùng ngoại ô chật cứng người mới đến.

“Chỉ riêng đêm qua, 120 gia đình đã đến. Chúng tôi đang cung cấp cho họ những vật dụng thiết yếu mà chúng tôi có, chẳng hạn như bánh mì. Số lượng người quá đông nên việc giúp đỡ họ đang vượt quá khả năng của chúng tôi. Trước đây còn có các đơn vị viện trợ giúp đỡ, nhưng hiện nay viện trợ rất khan hiếm”, cô Nadifa Hussein, quản lý một trại tị nạn ở Mogadishu than thở.

Nhiều người đã phải chứng kiến người thân chết vì đói. Số khác phải bỏ lại người thân để di tản đến khu vực khác tìm sự giúp đỡ.

Họ dùng chút sức lực cuối cùng để dựng những căn lều tạm bợ bằng cành cây và vải. Một số người đã đi bộ tới 19 ngày để đến được thủ đô Mogadishu. Họ cố gắng trong tuyệt vọng khi mà cơ hội được sống đang dần khép lại.

NGỌC HÂN