Anh phản ứng đặc biệt khắc phục án oan sai tập thể

Trong một tuyên bố ngày 13-3 vừa qua, Phủ Thủ tướng Anh cho biết: “Hàng trăm nhân viên bưu điện sẽ được minh oan và bồi thường nhờ dự luật lịch sử này”.

Được Thủ tướng Sunak “bật đèn xanh” hồi tháng 1, dự luật này nhằm sửa chữa “một trong những sai lầm công lý lớn nhất trong lịch sử đất nước”. Dự luật chưa từng có này sẽ cho phép mỗi nạn nhân nhận được số tiền một lần là 600.000 bảng Anh thay vì tiếp tục thủ tục bồi thường hiện nay, vốn đang bị chỉ trích vì sự chậm chạp. Phát biểu trước Quốc hội Anh hồi tháng 1, Thủ tướng Sunak giải thích: “Đây là những trường hợp đặc biệt nên cần có phản ứng đặc biệt. Dự luật khi được thông qua sẽ tự động hủy bỏ các bản án được đưa ra trong vụ án này từ năm 1999 đến 2015”.

Theo AFP, trong khoảng thời gian trên, Bưu điện Anh-cơ quan có quyền truy tố-đã buộc tội gian lận doanh thu hoặc vi phạm kế toán đối với 980 nhân viên bưu điện, trong đó có nhiều trưởng bưu cục, sau khi căn cứ vào những dữ liệu lỗi do hệ thống quản lý bưu điện Horizon của công ty Nhật Bản Fujitsu cung cấp từ cuối thập niên 1990. Tuy nhiên, chỉ có 93 người lật ngược được bản án của họ.

Hàng trăm người là nạn nhân trong vụ oan sai tập thể ở Bưu điện Anh. Ảnh: AFP

Trong số những người bị cáo buộc trên, nhiều người sau đó đã bị mất việc làm, một số người phải bán nhà, một số khác phải nhận án tù. 4 vụ tự tử được cho là có liên quan đến vụ việc này. Phải đến năm 2019, sau lá đơn kiện tập thể của “Liên minh Công lý cho những người quản lý bưu điện” tập hợp khoảng 555 nguyên đơn, lãnh đạo Bưu điện Anh mới thừa nhận đã kết án sai. Vụ việc được giải quyết và Bưu điện Anh lên kế hoạch bồi thường cho mỗi người 75.000 bảng Anh. Tuy nhiên, quá trình này bị chỉ trích là rất chậm chạp.

Vụ bê bối âm ỉ kéo dài đã khuấy động làn sóng phẫn nộ trong dư luận, nhất là khi bộ phim tài liệu truyền hình “Mr Bates vs the post office” được phát sóng cuối năm 2023. Phim kể về cuộc chiến kéo dài 2 thập kỷ của Giám đốc chi nhánh Alan Bates, do diễn viên Toby Jones thủ vai, nhằm vạch trần sự thật và minh oan cho những trưởng bưu cục bị oan sai.

Bộ phim lập tức tạo ra một làn sóng bất bình ở Anh, đến mức sau đó, Thủ tướng Sunak lên tiếng yêu cầu Bưu điện Anh minh oan và bồi thường xứng đáng cho các nạn nhân. Thủ tướng Sunak cho rằng, vụ bê bối trên ảnh hưởng đến cuộc sống và danh tiếng của những người bị truy tố oan. Người phát ngôn của Thủ tướng Sunak cho biết, Văn phòng Thủ tướng sẽ hoàn thành quá trình xóa án và minh oan cho các nạn nhân vào cuối năm nay.

Nhìn nhận lỗi sai làm ảnh hưởng tới cuộc sống của hàng trăm người, hồi tháng 1, Paul Patterson, Giám đốc Fujitsu khu vực châu Âu khẳng định, công ty có “nghĩa vụ đạo đức” trong việc tham gia bồi thường cho các nạn nhân.

Mặc dù có thể đẩy nhanh quá trình bồi thường cho nạn nhân nhưng dự luật này vẫn còn gây tranh cãi ở mức độ có thể bồi thường cho những nhân viên bưu điện thực sự là nguồn gốc của gian lận. Chính phủ đã đặt mục tiêu đưa ra đề nghị bồi thường cho 90% những người tham gia vụ kiện tập thể trong vòng 40 ngày kể từ ngày nhận được bản tuyên bố có chữ ký khẳng định họ không phạm tội. Những người được xóa án sẽ nhận được nhận khoản bồi thường 600.000 bảng Anh hoặc được phép yêu cầu quy trình đánh giá chi tiết hơn nếu cảm thấy khoản nợ của họ lớn hơn số tiền này. Những người không khai báo trung thực nếu bị phát hiện vẫn có thể bị truy tố vì tội lừa đảo.

BÌNH NGUYÊN