Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng: Chia sẻ lợi ích trong bảo tồn “lá phổi xanh”

Phóng viên Báo Hànộimới đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Tiến Lâm, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Hà Nội, Phó Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố Hà Nội về định hướng và nhiệm vụ trọng tâm của Quỹ trong thời gian tới.

Thúc đẩy xã hội hóa công tác bảo vệ rừng

- Thưa ông, vì sao thành phố Hà Nội thành lập và tổ chức lại hoạt động của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng vào thời điểm này?

- Hà Nội hiện có trên 27.000ha rừng tự nhiên và rừng trồng, phân bố chủ yếu ở 25 xã, phường (7 huyện, thị xã cũ là: Sóc Sơn, Ba Vì, Sơn Tây, Thạch Thất, Quốc Oai, Chương Mỹ, Mỹ Đức). Rừng ở Hà Nội có vai trò lớn trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước, chống xói mòn, bảo tồn đa dạng sinh học và đặc biệt là bảo đảm an ninh môi trường cho khu vực trung tâm Thủ đô. Tuy nhiên, nguồn ngân sách dành cho công tác bảo vệ rừng còn hạn chế. Vì vậy, việc thành lập và vận hành Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố là cần thiết. Đây là công cụ tài chính đặc thù nhằm huy động các nguồn lực xã hội, chia sẻ trách nhiệm giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân trong công tác bảo vệ rừng.

- Việc thành lập Quỹ mang lại những lợi ích gì cho công tác quản lý, phát triển rừng ở Hà Nội?

- Lợi ích đầu tiên là bảo đảm nguồn tài chính ổn định, minh bạch và lâu dài cho các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng. Quỹ tiếp nhận, quản lý các khoản thu từ chi trả dịch vụ môi trường rừng, tiền trồng rừng thay thế, cũng như các nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện. Đồng thời, Quỹ giúp giảm áp lực cho ngân sách nhà nước, thúc đẩy xã hội hóa, khuyến khích các thành phần kinh tế cùng tham gia bảo vệ rừng. Đây là mô hình quản lý tiên tiến, phù hợp với xu thế phát triển rừng bền vững mà nước ta đang hướng tới.

- Vậy, những đối tượng nào phải nộp tiền vào Quỹ và cơ chế thu - chi được thực hiện ra sao, thưa ông?

- Theo Nghị định số 156/2018/NĐ-CP và Điều lệ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố Hà Nội do UBND thành phố ban hành, các đối tượng phải đóng góp vào Quỹ, gồm: Các nhà máy thủy điện, cơ sở sản xuất, kinh doanh nước sạch, doanh nghiệp du lịch sinh thái, cơ sở công nghiệp sử dụng nước từ lưu vực rừng... Đây là nhóm đối tượng chi trả trực tiếp, thông qua cơ chế “trả tiền cho người giữ rừng”. Ngoài ra, Quỹ còn tiếp nhận nguồn tài trợ, viện trợ, đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, cùng nguồn hỗ trợ từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng trung ương.

- Nguồn quỹ này được sử dụng vào những mục tiêu cụ thể nào, thưa ông?

- Quỹ được sử dụng cho 4 nhóm đối tượng chính là chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng cho các chủ rừng, cộng đồng dân cư, hộ nhận khoán bảo vệ rừng; đầu tư, hỗ trợ các chương trình trồng rừng, khoanh nuôi tái sinh rừng, trồng cây phân tán, phòng cháy, chữa cháy rừng; đào tạo, tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về quản lý và phát triển rừng bền vững; hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ lâm nghiệp, đặc biệt trong chuyển đổi số ngành rừng, giám sát và đánh giá nguồn dịch vụ môi trường rừng. Mục tiêu cao nhất là để đồng tiền chi trả dịch vụ rừng thực sự đến được với người giữ rừng, giúp họ có thêm thu nhập, gắn bó và bảo vệ rừng lâu dài.

Chia sẻ lợi ích để giữ “lá phổi xanh” của Thủ đô

- Ông đánh giá như thế nào về mối liên hệ giữa hoạt động của Quỹ và công tác quản lý, bảo vệ rừng của lực lượng kiểm lâm cũng như chính quyền cơ sở?

- Có thể nói, Quỹ là “cánh tay nối dài” của Chi cục Kiểm lâm trong thực thi chính sách bảo vệ và phát triển rừng. Nếu lực lượng kiểm lâm đảm nhiệm công tác chuyên môn như tuần tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, tuyên truyền pháp luật, thì Quỹ đóng vai trò bảo đảm nguồn lực tài chính để các hoạt động này được thực hiện liên tục, bền vững. Chẳng hạn, Quỹ hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động tuần tra bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng, phục hồi sau cháy, trồng cây phân tán, đồng thời phối hợp với UBND các xã có rừng để triển khai chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đúng đối tượng.

- Trong quá trình triển khai, đâu là những khó khăn mà Quỹ cần lưu ý để hoạt động hiệu quả, thưa ông?

- Khó khăn lớn nhất hiện nay là nhận thức của một bộ phận người dân, doanh nghiệp về chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng còn hạn chế; một số doanh nghiệp chưa thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ tài chính theo quy định. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ trong giám sát chi trả vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện; cần xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về diện tích rừng, chủ rừng, đối tượng chi trả để bảo đảm chính xác và minh bạch.

Tới đây, chúng tôi phối hợp với các sở, ngành, chính quyền địa phương để đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp hiểu rõ hơn về vai trò, trách nhiệm của mình; đồng thời, đầu tư hạ tầng số để công tác chi trả, giám sát được nhanh gọn, chính xác, công khai.

- Việc thành lập Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng có tác động đến mục tiêu phát triển bền vững của thành phố trong thời gian tới ra sao, thưa ông?

- Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng sẽ trở thành nguồn lực tài chính chủ đạo giúp Hà Nội triển khai hiệu quả các chương trình bảo vệ, trồng và phát triển rừng, góp phần nâng cao độ che phủ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học và giảm phát thải khí nhà kính. Xa hơn, Quỹ còn là công cụ quản lý môi trường hiện đại, gắn kết lợi ích giữa doanh nghiệp - người dân - Nhà nước, để mỗi người đều có trách nhiệm và quyền lợi trong việc giữ rừng. Với cơ chế vận hành rõ ràng, minh bạch và sự chỉ đạo sát sao của thành phố, Quỹ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng Thủ đô Hà Nội phát triển xanh, sạch, bền vững…