Tìm lại bóng hình Hà Nội qua dòng chảy văn chương

Những đổi thay theo thời gian

Trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024, tọa đàm “Của phố và người - Bóng hình Hà Nội trong dòng chảy văn chương đương đại” là cuộc đối thoại giữa các chuyên gia về sự hiện diện của Hà Nội trong dòng chảy của văn chương đương đại.

Tọa đàm có sự tham gia của họa sĩ - nhà văn Đỗ Phấn, nhà nghiên cứu văn học Phạm Xuân Thạch, nhà văn Nguyễn Việt Hà và nhà văn - KTS Nguyễn Trương Quý cùng sự dẫn dắt của MC Nguyễn Miền Biên Thùy.

Nói đến sự thay đổi của Hà Nội, nhà văn Đỗ Phấn bày tỏ: “Chính tôi, ngoài bốn khu phố nội thành còn nhớ đường, nhớ phố, còn ra ngoại thành phải giở bản đồ như người mới đến Hà Nội ngày hôm qua”.

Ông cũng lấy những dẫn chứng về sự thay đổi của Hà Nội thông qua ký ức về những cái bếp. Từ bếp củi, bếp mùn cưa, bếp dầu rồi đến bếp ga, đó là sự thay đổi tất yếu dĩ nhiên cũng có cả những thay đổi không hay lắm.

Nhà văn Nguyễn Việt Hà, tác giả của "Con giai phố cổ" vui vẻ chia sẻ: “Về câu chuyện văn chương, Hà Nội đổi thay là các bạn sinh viên hay thế hệ trẻ ít làm thơ hơn trước. Ông cũng cho rằng, chúng ta nên có những khái niệm mới là “người ở Hà Nội” thay cho người Hà Nội".

Nhà văn Nguyễn Trương Quý cũng thừa nhận Hà Nội nay đã có những sự biến đổi về mặt cơ học và vật chất. Theo anh bối cảnh của Hà Nội vẫn là một nét gợi cảm trong lòng người dân, trong lòng khách du lịch và cả du khách nước ngoài.

“Khung cảnh Hà Nội đọng lại trong thế hệ tôi, sự biến động của thời gian, không gian văn học… rất sống động.

Qua cách thức viết của nhà văn, Hà Nội lộn xộn trở thành 1 nét gợi cảm khiến người ta cảm thấy thú vị, say mê mới sự tấp nập đó. Cảm giác không thể tìm được ở bất kỳ nơi nào nào khác”.

Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Phạm Xuân Thạch chia sẻ sự biến đổi của Hà Nội là sự biến đổi định mệnh của thành phố.

Vỉa tầng văn hóa Hà Nội trong dòng chảy văn học - nghệ thuật

Nhà điêu khắc Đinh Công Đạt lại bày tỏ tình yêu cái vẻ hỗn loạn ấy.

“Cái tôi thấy Hà Nội thay đổi những cái lõi nó không thay đổi chính là con người Hà Nội", Đinh Công Đạt chia sẻ.

Ông cho rằng con người tạo nên sự sôi động này, rồi họ càu nhàu với sự hỗn loạn ấy 1 cách đáng yêu. Chính sự hỗn loạn ấy mới tạo nên Hà Nội, mới chính là Hà Nội.

Chúng ta chấp nhận sự hỗn loạn đó như là cái sự mặc định tạo nên Hà Nội, cái đáng quý đáng yêu của Hà Nội.

Nhà văn Đỗ Phấn thì cho rằng Hà Nội có một thứ không thay đổi là nề nếp, tác phong, cách ứng xử. Đây là những điều có bề dày lịch sử rất lâu.

“Tôi vẫn thấy thứ không đổi đó là tính cách, bây giờ ít người Hà Nội cũ. Có khi họ đi ra xa khu nội thành rồi. Người cũ trong lõi phố phần lớn đi ra ngoài ngoại vi" - nhà văn Đỗ Phấn nói.

Hà Nội đã luôn là chủ đề lớn trong văn chương Việt Nam từ những nghiên cứu của Trần Quốc Vượng, Philippe Papin; những khảo cứu của Doãn Kế Thiện, Nguyễn Văn Uẩn, Chu Thiên, Giang Quân cho đến những truyện ký, tùy bút, tiểu thuyết của Nguyễn Tuân, Vũ Trọng Phụng, Vũ Bằng, Thạch Lam, Tô Hoài…

Cho đến nay, Hà Nội vẫn còn nguyên sức hút của một thực thể văn hóa sinh động. Các diễn giả tại tọa đàm đã kiến giải những vỉa tầng văn hóa Hà Nội trong dòng chảy văn hóa nghệ thuật.

Tọa đàm “Của phố và người - Bóng hình Hà Nội trong dòng chảy văn chương đương đại” tạo nhiều dấu ấn về văn hóa đọc nói chung cho toàn bộ chuỗi hoạt động, góp phần kiến giải những vỉa tầng văn hóa Hà Nội trong dòng chảy văn học - nghệ thuật của các tác giả Hà Nội đương đại.

Hoạt động cũng giúp khán giả, độc giả có cơ hội tiếp cận với các nhà văn, tác giả tiêu biểu ở những thế hệ có tính tiếp nối và tiếp biến. Ở một góc độ nào đó, phố cũng là người, người cũng là phố vậy.