Hà Nội: Giữ lửa nghề sừng, làm giàu bền vững từ tinh hoa Thụy Ứng

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Sử, người hơn nửa thế kỷ giữ nghề, góp phần giúp làng nghề Thụy Ứng vươn lên làm giàu bền vững. Ảnh: Thi Nguyễn

Từ bàn tay người lính trở về, ông Sử gây dựng cơ sở mỹ nghệ Mười Sử, biến nghề truyền thống thành sinh kế ổn định, góp phần gìn giữ tinh hoa và làm giàu chính đáng từ văn hóa nghề.

Người lính trở về với tiếng cưa, tiếng mài sừng

Trong căn nhà nhỏ nằm giữa làng nghề Thụy Ứng, tiếng cưa, tiếng mài vang đều đặn mỗi ngày. Người thợ tóc bạc, dáng gầy, vẫn ngồi bên bàn làm việc như suốt mấy chục năm qua.

"Tôi sinh năm 1960, từ nhỏ đã theo cha mài sừng, tập cưa từng chiếc lược nhỏ. Năm 1979, tôi nhập ngũ, tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc. Khi xuất ngũ trở về quê năm 1983, tôi chỉ có một mong muốn tiếp tục nghề cha ông để lại, làm ra những sản phẩm mang dấu ấn người Việt", ông Sử kể.

Năm tháng trong quân ngũ rèn cho ông tính kỷ luật, kiên trì và tinh thần không bỏ cuộc, những phẩm chất quý giá với người làm nghề thủ công.

Từ chiếc lược đầu tiên được mài bằng dao cũ đến những sản phẩm mỹ nghệ tinh xảo ngày nay, ông luôn giữ niềm tin: "Nếu làm nghề bằng tay nghề và tâm huyết, người thợ vẫn có thể sống tốt và làm giàu chính đáng".

Cơ sở Mười Sử ra đời từ chính niềm tin giản dị ấy. Ban đầu chỉ có vài người thợ, nay xưởng đã tạo việc làm thường xuyên cho nhiều lao động trong làng, đặc biệt là những hộ khó khăn, người lớn tuổi, phụ nữ trung niên không có điều kiện đi làm xa.

Hàng trăm mẫu sản phẩm được chế tác từ sừng, từ lược, đồ trang sức, khung tranh đến đèn ngủ, biểu tượng Khuê Văn Các, đều mang dấu ấn bàn tay khéo léo và con mắt tinh tế của người nghệ nhân. Nhiều sản phẩm được khách trong và ngoài nước ưa chuộng, đạt giải thưởng cấp thành phố và Trung ương.

Tại không gian "Tinh hoa Thu Hà Nội" năm nay, ông Sử cho biết sẽ trực tiếp trình diễn các công đoạn như cưa, ép phẳng, mài và chạm khắc hoa văn.

"Tôi muốn người xem cảm nhận được sự tỉ mỉ, tinh tế trong từng thao tác, để thấy được đằng sau mỗi chiếc lược hay món đồ mỹ nghệ là cả tâm hồn người thợ Việt", ông Sử chia sẻ.

Bên cạnh trình diễn, cơ sở còn mang tới bộ sản phẩm gỗ, sừng Khuê Văn Các, từng đoạt giải nhất cuộc thi thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội, cùng bộ đôi đèn ngủ từ sừng được chứng nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Mỗi sản phẩm không chỉ là hàng hóa, mà là câu chuyện về văn hóa, về niềm tự hào của người Thủ đô.

Giữ nghề, tạo sinh kế làm giàu, lan tỏa tinh hoa

Theo nghệ nhân Nguyễn Văn Sử, điều ông mong nhất là những người trẻ biết đến nghề không chỉ qua bảo tàng hay hội chợ, mà đến tận làng nghề để học, để làm. "Hội chợ Mùa Thu là cơ hội quý để nghề sừng có thêm đơn hàng, thêm khách du lịch, để người làm nghề có thêm động lực. Khi nghề sống được, người dân mới giữ được nghề", ông Sử nói.

Điều đáng quý, các con của ông, thế hệ thứ ba trong gia đình, đang tiếp nối nghề với cách tiếp cận mới, ứng dụng công nghệ thiết kế đồ họa, marketing online, ngoại ngữ để mở rộng thị trường. Những sản phẩm từ làng nghề Thụy Ứng giờ đã có mặt tại nhiều hội chợ quốc tế, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa Việt Nam ra thế giới.

"Chúng tôi tin rằng nếu biết kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, nghề thủ công không chỉ sống lại mà còn giúp người dân làm giàu bền vững ngay trên mảnh đất quê hương", ông Sử khẳng định.

Với nghệ nhân Nguyễn Văn Sử, giá trị kinh tế của nghề là quan trọng, nhưng giá trị văn hóa mới là cốt lõi. "Một sản phẩm sừng dù nhỏ cũng chứa đựng trí tuệ, công phu và lòng tự trọng nghề nghiệp. Nghề này dạy tôi kiên nhẫn, tỉ mỉ và biết quý trọng lao động", ông Sử nói, đôi mắt ánh lên niềm tự hào.

Giữa nhịp sống hiện đại, cơ sở Mười Sử vẫn là điểm tựa sinh kế của nhiều gia đình trong làng. Mỗi sản phẩm bán ra không chỉ mang lại thu nhập, mà còn góp phần giữ nghề, tạo việc làm và giảm nghèo bền vững ở vùng ngoại thành Hà Nội.

Khi những bàn tay già nua truyền lại kinh nghiệm cho thế hệ trẻ, khi ánh lửa trong xưởng vẫn cháy sáng mỗi đêm, thì tinh hoa Thụy Ứng vẫn sống, như chính khát vọng làm giàu từ văn hóa mà ông Sử gìn giữ suốt hơn nửa thế kỷ.