Trông giữ xe điện: Cần nâng cấp hạ tầng chung cư

Mâu thuẫn giữa an toàn và nhu cầu chính đáng

Ở một phía, người sử dụng xe điện bức xúc khi Nhà nước đang khuyến khích phương tiện phát thải thấp, tiến tới hạn chế xe xăng, nhưng ngay trong không gian sinh hoạt hằng ngày của họ lại không có chỗ để phương tiện phù hợp. Việc phải gửi xe ở bãi xa, ngoài trời, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh, đặc biệt với người lao động làm việc theo ca, sinh viên đi học muộn là bất tiện. Ở phía ngược lại, ban quản lý chung cư, chủ nhà trọ và không ít cư dân khác lại mang tâm lý lo ngại. Thực tế, cháy pin có đặc điểm khác hoàn toàn so với cháy xăng dầu, nhiệt lượng lớn, lan nhanh, khó dập tắt và dễ tái cháy. Trong khi đó, phần lớn hầm để xe chung cư hiện nay được thiết kế theo tiêu chuẩn cũ, chưa tính đến việc tập trung số lượng lớn xe điện và trạm sạc. Hệ thống phòng cháy, chữa cháy, cảm biến nhiệt, thông gió, cũng như kỹ năng ứng phó của cư dân đều chưa đáp ứng yêu cầu mới.

Giữa hai nhu cầu chính đáng đó, cả hai bên rơi vào thế “tiến thoái lưỡng nan”. Nếu tiếp tục nhận xe, rủi ro pháp lý khi xảy ra sự cố là rất lớn; nếu từ chối, lại vấp phải phản ứng dữ dội từ cư dân và có nguy cơ vi phạm nghĩa vụ cung cấp dịch vụ. Từ góc độ pháp luật, có thể thấy hệ thống quy định hiện hành chưa theo kịp thực tiễn phát triển của phương tiện điện. Pháp luật khuyến khích sử dụng năng lượng sạch, phương tiện phát thải thấp, nhưng lại thiếu các quy chuẩn kỹ thuật cụ thể cho bãi gửi xe điện trong khu dân cư, chung cư cao tầng. Chúng ta đang thiếu quy chuẩn riêng về thiết kế hầm để xe điện (khoảng cách an toàn, khu vực tách biệt, thông gió, thoát khói); tiêu chuẩn kỹ thuật đối với hệ thống sạc, thiết bị phát hiện sớm cháy pin; hướng dẫn về phương tiện, vật tư chuyên dụng để xử lý cháy pin; thiếu quy định rõ ràng về trách nhiệm pháp lý khi xảy ra sự cố, chủ đầu tư, ban quản lý, ban quản trị, hay người sử dụng phương tiện phải chịu trách nhiệm đến đâu. Chính sự mơ hồ này khiến nhiều nơi lựa chọn giải pháp “an toàn nhất cho mình” là tạm dừng hoặc cấm hẳn xe điện, dù biết rằng đó không phải giải pháp bền vững.

Việc chính quyền địa phương yêu cầu một số chung cư không được từ chối trông giữ xe điện cho thấy nỗ lực can thiệp nhằm bảo vệ quyền lợi của cư dân. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng ở mệnh lệnh hành chính mà chưa làm rõ cơ chế chịu trách nhiệm khi rủi ro xảy ra, thì căng thẳng vẫn còn nguyên.

Trách nhiệm không thể đẩy về một phía

Để giải bài toán này, cần nhìn nhận trách nhiệm một cách toàn diện, hài hòa giữa các bên. Trước hết, chủ đầu tư và đơn vị quản lý vận hành chung cư có trách nhiệm bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy theo đúng quy định pháp luật. Trong trường hợp hạ tầng quá tải, không đáp ứng yêu cầu an toàn, việc tạm dừng tiếp nhận phương tiện mới để khắc phục, nâng cấp là cần thiết và có cơ sở. Tuy nhiên, các quyết định này phải minh bạch, có lộ trình, phương án thay thế hợp lý, tránh đẩy toàn bộ khó khăn về phía cư dân. Thứ hai, cơ quan quản lý nhà nước cần sớm ban hành quy chuẩn kỹ thuật riêng đối với bãi đỗ và trạm sạc xe điện trong khu dân cư. Không thể tiếp tục áp dụng tư duy quản lý của xe xăng cho xe điện. Thứ ba, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh xe điện không thể đứng ngoài cuộc. Trách nhiệm kiểm soát chất lượng pin, hệ thống sạc, tiêu chuẩn an toàn phải được đặt lên hàng đầu. Cần tăng cường kiểm định, truy xuất nguồn gốc, loại bỏ các sản phẩm kém chất lượng ngay từ khâu đưa ra thị trường. Cuối cùng, người dân cũng cần tuân thủ quy định về sạc pin an toàn, không tự ý cải tạo, sử dụng thiết bị sạc không đạt chuẩn, tránh tâm lý “tiện đâu sạc đó” trong không gian chung.

Chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu, tuy nhiên, chủ trương đúng chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi được hậu thuẫn bằng hạ tầng phù hợp và khung pháp lý đầy đủ. Không thể để từng khu chung cư, từng khu trọ tự xoay xở trong bài toán vượt quá khả năng của họ. Bài học từ nhiều quốc gia cho thấy, việc phát triển phương tiện điện phải song hành với quy hoạch đô thị, giảm mật độ dân cư, tăng cường giao thông công cộng và đầu tư đồng bộ hạ tầng an toàn. Khi giao thông công cộng đủ thuận tiện, người dân sẽ giảm phụ thuộc vào phương tiện cá nhân, qua đó giảm áp lực cho không gian chung cư. Nỗi lo cháy nổ sẽ không được giải quyết bằng những tấm biển cấm, mà bằng khoa học, bằng tiêu chuẩn kỹ thuật và bằng những quy định pháp lý đủ rõ để mỗi chủ thể biết mình được làm gì, phải làm gì và chịu trách nhiệm đến đâu./.