Sinh viên khởi nghiệp từ… sầu riêng

Từ nỗi lo của gia đình đến dự án “triệu đô”

Ý tưởng khởi nghiệp đôi khi không bắt đầu từ phòng thí nghiệm hiện đại hay bản kế hoạch chi tiết, mà từ những vấn đề rất đời thường. Với Khuất Hồng Trúc Vy - sinh viên năm cuối ngành Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, hành trình đến với Green Choice bắt đầu từ chính vườn sầu riêng của gia đình.

“Mỗi mùa thu hoạch, gia đình em luôn đối mặt với hai vấn đề: Sầu riêng tươi khó bảo quản lâu, còn phần vỏ thì chất thành từng đống, khó phân hủy, vừa lãng phí vừa gây ô nhiễm. Chính nỗi trăn trở ấy khiến em đặt câu hỏi: Tại sao hàng triệu tấn phế phẩm sầu riêng mỗi năm lại phải bỏ phí, trong khi chúng hoàn toàn có thể trở thành tài nguyên?”, Vy chia sẻ.

Từ câu hỏi đó, Vy cùng nhóm bạn khởi xướng dự án Green Choice - mô hình biến toàn bộ trái sầu riêng, từ múi đến vỏ, hạt, xơ thành hệ sinh thái sản phẩm tuần hoàn. Ý tưởng nhanh chóng nhận được sự đồng hành từ ThS Trần Thành - giảng viên Viện Khoa học Liên ngành, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành. Dưới sự hướng dẫn chuyên môn, Green Choice xác lập sứ mệnh “biến rác thành tài nguyên”, phát triển bộ sản phẩm gồm: Sầu riêng sấy thăng hoa, bột sầu riêng, chế phẩm vi sinh DurioBio và giá thể hữu cơ.

Theo Trúc Vy, nhóm gần như bắt đầu từ con số 0: Không phòng thí nghiệm riêng, không vốn lớn, chỉ có quyết tâm giải quyết vấn đề thực tế của gia đình. “Bước đầu tiên, chúng em hợp tác với các phòng thí nghiệm của trường để phân tích thành phần hóa học của vỏ sầu riêng, từ đó lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp. Nhờ sự hướng dẫn tận tình của giảng viên, nhóm đã tiếp cận công nghệ vi sinh DurioBio, phân lập và nhân nuôi các chủng vi sinh đặc hiệu giúp phân hủy vỏ sầu riêng nhanh gấp ba lần so với tự nhiên.

Cùng đó, nhóm thử nghiệm sấy thăng hoa để tạo ra sầu riêng sấy và bột sầu riêng, nhằm kéo dài thời gian bảo quản mà vẫn giữ trọn hương vị và dinh dưỡng. Đây là cách giải quyết cho vấn đề của gia đình mình và nhiều hộ trồng sầu khác”, Vy cho biết.

Nguyễn Văn An - sinh viên năm cuối ngành Quản trị kinh doanh, thành viên nhóm, chia sẻ: “Thách thức lớn nhất không chỉ là công nghệ, mà còn là nguồn vốn. Với một nhóm sinh viên, đầu tư máy sấy thăng hoa hay quy trình lên men vi sinh gần như bất khả thi. Thay vì bỏ cuộc, Green Choice chọn cách tham gia các cuộc thi khởi nghiệp để vừa kiểm chứng ý tưởng, vừa tìm kiếm nguồn lực”.

Dự án của nhóm đã giành được nhiều giải cao trong các cuộc thi về đổi mới sáng tạo: Giải Nhất tại bảng thi Problem Solving Innovation (sản phẩm giải quyết thách thức cụ thể mà doanh nghiệp đưa ra) và giải thưởng Sự lựa chọn của doanh nghiệp tại Cuộc thi Đổi mới và Phát triển Thực phẩm 2024; Giải Nhì Chương trình Khởi nghiệp quốc gia do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức; Giải Nhì tại Cuộc thi Sinh viên Khởi nghiệp Sáng tạo do Trường Đại học Giao thông Vận tải tổ chức và nhiều giải thưởng khác. Những thành tích này là động lực lớn giúp nhóm có thêm niềm tin và định hướng rõ ràng.

Mô hình kinh tế tuần hoàn từ sầu riêng

Điểm khác biệt của Green Choice nằm ở cách tiếp cận toàn diện với ngành sầu riêng. Dự án không chỉ giải quyết bài toán bảo quản trái và xử lý vỏ, mà còn ứng dụng công nghệ sinh học và sấy thăng hoa hiện đại để kéo dài hạn sử dụng, giữ trọn hương vị và dinh dưỡng. Từ trái tươi, nhóm tạo ra sầu riêng sấy, bột sầu riêng; tiếp tục tận dụng phế phẩm để sản xuất chế phẩm vi sinh và giá thể hữu cơ, không để bất kỳ phần nào bị bỏ phí.

“Mô hình vừa giảm gánh nặng môi trường, vừa gia tăng giá trị kinh tế cho nông dân. Chính sự sáng tạo và tính khả thi này đã giúp Green Choice thuyết phục nhiều hội đồng giám khảo trong nước và quốc tế”, Vy nhấn mạnh.

ThS Trần Thành nhận định: “Green Choice hội tụ đầy đủ yếu tố của một dự án khởi nghiệp tiềm năng trong lĩnh vực nông nghiệp bền vững. Các em không chỉ xử lý phế phẩm nông nghiệp, mà còn thiết kế quy trình khép kín: Từ thu gom vỏ sầu riêng, phối trộn vi sinh đặc hiệu, ủ lên men, đến tạo sản phẩm phân hữu cơ sinh học. Đây là cách tiếp cận đúng tinh thần kinh tế tuần hoàn”.

Tính khả thi của dự án thể hiện qua việc nhóm liên tục thử nghiệm, cải tiến kỹ thuật và bước đầu tiếp cận thị trường qua triển lãm, truyền thông, đơn hàng thử nghiệm. Quan trọng hơn, sản phẩm có thể quay lại phục vụ chính các hộ trồng sầu riêng, nơi phát sinh nguyên liệu, tạo nên mô hình hiệu quả và dễ nhân rộng.

Green Choice không chỉ là dự án môi trường, mà còn là thông điệp giáo dục mạnh mẽ. “Sinh viên hoàn toàn có thể trở thành người tạo ra thay đổi tích cực cho cộng đồng nếu được khơi dậy đúng tinh thần đổi mới và được đồng hành đúng cách”, ThS Thành nhấn mạnh.

Hành trình của Green Choice phản ánh rõ nét mối liên kết ba bên: Sinh viên - giảng viên - nhà trường. Từ một ý tưởng nảy sinh trong gia đình, nhóm đã xây dựng quy trình khoa học, tận dụng phòng thí nghiệm để tiết kiệm chi phí nghiên cứu. Nhà trường và giảng viên không chỉ hỗ trợ kiến thức, mà còn trở thành “người khai mở tiềm năng”, kết nối sinh viên với doanh nghiệp và sân chơi khởi nghiệp.

Định hướng tương lai của nhóm phản ánh tầm nhìn thương mại hóa rõ ràng. Trong giai đoạn 2025 - 2026, Green Choice sẽ tập trung vào 3 hướng: Hoàn thiện dây chuyền sản xuất để thương mại hóa bốn sản phẩm chủ lực; mở rộng phân phối tại Việt Nam và hướng tới thị trường Thái Lan, Singapore, Trung Quốc; đồng thời phát triển nền tảng số Green Choice Digital nhằm quản lý vòng đời sản phẩm và tăng minh bạch với khách hàng.

“Khi một dự án khởi nghiệp bắt đầu từ chính những vấn đề nhức nhối của địa phương như phế phẩm nông nghiệp không được xử lý, ô nhiễm môi trường, chi phí đầu vào nông nghiệp cao, thì việc thương mại hóa không chỉ là câu chuyện lợi nhuận, mà còn là hành trình góp phần giải quyết những bài toán lớn của xã hội”, ThS Thành bày tỏ niềm tin. Ông kỳ vọng Green Choice sẽ trở thành ví dụ điển hình cho mô hình “khởi nghiệp từ trách nhiệm”, truyền cảm hứng cho nhiều sinh viên khác dám khởi đầu từ vấn đề của chính cộng đồng mình.