Bầu cử giữa kỳ Quốc hội Mỹ: Tổng thống Joe Biden mừng nhưng chưa hết lo

Cục diện một Quốc hội do hai đảng chia nhau kiểm soát sẽ ảnh hưởng ra sao tới các chính sách đối nội và đối ngoại của Mỹ đang là mối quan tâm hàng đầu của dư luận.

Ngày 16-11, báo chí Mỹ đưa tin, Đảng Cộng hòa đã giành đủ 218/435 ghế-ngưỡng đa số tối thiểu để nắm quyền kiểm soát Hạ viện. Việc Đảng Cộng hòa giành thế đa số tại Hạ viện đồng nghĩa với việc đảng này sẽ nắm ghế Chủ tịch Hạ viện. 

Còn kết quả bầu cử tại Thượng viện cho thấy, Đảng Dân chủ tiếp tục duy trì quyền kiểm soát. Chiến thắng của Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto ở bang Nevada đồng nghĩa với việc Đảng Dân chủ sẽ kiểm soát Thượng viện, với Phó tổng thống Kamala Harris có thể bỏ lá phiếu quyết định trong trường hợp tỷ lệ phiếu giữa hai bên là 50-50. Hiện Georgia là bang duy nhất chưa có kết quả bầu cử Thượng viện. Cuộc cạnh tranh lần thứ hai tại bang này sẽ diễn ra vào ngày 6-12, giữa Thượng nghị sĩ Dân chủ Raphael Warnock và đối thủ Cộng hòa Herschel Walker, do cả hai ứng cử viên không đạt đủ 50% số phiếu cần thiết để giành chiến thắng ở vòng thứ nhất. Trong trường hợp ứng cử viên Walker giành chiến thắng, Phó tổng thống Harris vẫn là người giữ lá phiếu mang tính quyết định tại Thượng viện.

Ông Kevin McCarthy, người được chọn làm lãnh đạo Đảng Cộng hòa ở Hạ viện trong cuộc bỏ phiếu kín ngày 15-11, trả lời phỏng vấn báo chí. Ảnh: AP

Với kết quả như trên, có thể thấy những dự đoán ban đầu về khả năng Đảng Cộng hòa sẽ nắm quyền kiểm soát lưỡng viện ở Quốc hội không trở thành hiện thực. Kết quả này có thể là “cú sốc” đối với Đảng Cộng hòa, bởi Đảng Dân chủ đã ngăn được kịch bản Đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện Quốc hội, bất chấp thực trạng lạm phát tăng cao và tội phạm bạo lực gia tăng ở Mỹ. Giờ đây, Đảng Dân chủ đã có thể tạm thời "thở phào" nhẹ nhõm vì phe Cộng hòa sẽ khó có cơ hội hơn để hạn chế hay ngăn chặn các sáng kiến lập pháp của Tổng thống Joe Biden trong hai năm tiếp theo của nhiệm kỳ. Khả năng kiểm soát Thượng viện của Đảng Dân chủ còn giúp mở ra cánh cửa để những đề cử của Tổng thống Joe Biden cho các vị trí ở chính quyền liên bang và cơ quan tư pháp được dễ dàng thông qua. 

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận một thực tế là việc Đảng Cộng hòa kiểm soát Hạ viện cũng sẽ cản trở đáng kể Tổng thống Joe Biden thúc đẩy một chương trình nghị sự lập pháp sâu rộng và thuận lợi trong hai năm tới. Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát có thể đưa ra các dự luật nhằm vô hiệu hóa những chương trình quan trọng của ông Joe Biden, bao gồm nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Nhưng khi Đảng Dân chủ nắm Thượng viện, các dự luật này sẽ “chết yểu”, bởi bất cứ dự luật nào của Mỹ đều phải được lưỡng viện Quốc hội thông qua trước khi trình lên tổng thống ký thành luật.

Có thể thấy, chiến dịch bầu cử giữa nhiệm kỳ đã bị chi phối bởi các vấn đề “cơm áo gạo tiền” của xã hội Mỹ như chi phí sinh hoạt, nền kinh tế và vấn đề nhập cư. Hầu như không có cuộc tranh luận nào về chính sách đối ngoại có ý nghĩa trong suốt chiến dịch tranh cử, ngoài một số ý kiến liên quan tới vấn đề viện trợ tài chính của Mỹ cho Ukraine. Tuy nhiên, theo eurasiareview.com, khi Quốc hội mới họp vào tháng 1-2023, sẽ có 3 vấn đề chính sách đối ngoại cấp bách mà Quốc hội cần tập trung: Cuộc chiến ở Ukraine, thỏa thuận hạt nhân với Iran và vấn đề Afghanistan. 

Nhưng trên thực tế, Tổng thống Joe Biden sẽ phải đối mặt với một chương trình nghị sự khổng lồ và bao quát hơn nhiều, bao gồm một loạt các vấn đề đối nội và đối ngoại gai góc. Và với một Quốc hội chia quyền lực cho cả hai phe như vậy, những thử thách và chông gai với nhà lãnh đạo Mỹ trong những năm tiếp theo của nhiệm kỳ vẫn đang chờ phía trước. 

XUÂN PHONG