Chiến dịch Hồ Chí Minh - Trận quyết chiến chiến lược toàn thắng

Chiến thắng ấy là biểu tượng sáng ngời của khát vọng độc lập, hòa bình và tinh thần yêu nước bất diệt của dân tộc Việt Nam.

Tấn công như vũ bão

17 giờ ngày 26-4-1975, cuộc tiến công Sài Gòn mang tên chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu. Ta tập trung đột phá tuyến phòng thủ vòng ngoài, tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, cắt đứt giao thông đường bộ, đường thủy xuống Đồng bằng sông Cửu Long và ra biển; khống chế các sân bay Biên Hòa, Tân Sơn Nhất, Trà Nóc; chế áp các trận địa pháo quan trọng; chia cắt không cho các sư đoàn chủ lực địch co cụm về vùng ven và nội đô; siết chặt vòng vây quanh Sài Gòn, tạo điều kiện cho cuộc tổng tiến công đồng loạt vào các cơ quan đầu não địch.

Trên hướng Đông và Đông Nam, Quân đoàn 4 đánh chiếm chi khu quân sự Trảng Bom; Quân đoàn 2 đánh chiếm chi khu quân sự Long Thành, Trường sĩ quan Thiết giáp tại căn cứ Nước Trong của địch ở Đồng Nai..., phát triển về hướng Biên Hòa - Nhơn Trạch...

Trên hướng Tây Nam, ta cắt đường số 4 từ cầu Bến Lức đến ngã ba Trung Lương về phía Bắc phà Mỹ Thuận và đoạn từ Cai Lậy đến An Hữu, ngăn chặn, thu hút các sư đoàn 7, 9, 22 của địch, tạo điều kiện cho các hướng khác hoạt động. Đoàn 232 sử dụng một sư đoàn mở cửa đánh chiếm đầu cầu An Ninh, Lộc Giang trên sông Vàm Cỏ, đưa lực lượng đột kích chủ yếu là Sư đoàn 9 và các đơn vị binh khí kỹ thuật qua sông.

Hướng Tây Bắc, Quân đoàn 3 tiêu diệt 11/18 trận địa pháo binh địch, cắt đường 22 và đường 1; chặn các đơn vị thuộc Sư đoàn 25 Quân đội Sài Gòn từ Tây Ninh co về Đồng Dù và bức hàng một tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 50 của địch. Lực lượng đặc công và Trung đoàn Gia Định làm chủ tuyến vành đai Sài Gòn từ cầu Bình Phước đến Quán Tre, tạo cửa mở qua các vật cản phía Bắc sân bay Tân Sơn Nhất, chuẩn bị cho binh đoàn chủ lực tiến công.

Kết quả đợt 1, các đơn vị hoàn thành cơ bản kế hoạch tác chiến, đập tan hệ thống phòng thủ và ngăn chặn chủ lực địch ở vòng ngoài, triệt để bao vây cô lập địch ở nội đô, tạo thế tiến công đồng loạt vào trung tâm đầu não chính quyền và Quân đội Sài Gòn.

Lực lượng vũ trang và nhân dân địa phương trên địa bàn chiến dịch kịp thời nổi dậy giành quyền làm chủ, khiến cho nội bộ chính quyền Sài Gòn lâm vào khủng hoảng trầm trọng. Chiều 28-4, Mỹ gây sức ép buộc Tổng thống Trần Văn Hương phải từ chức, đưa Dương Văn Minh lên thay, với hy vọng kéo dài sự tồn tại của chính quyền Sài Gòn. Vào lúc 16 giờ 25 phút cùng ngày, một biên đội không quân ta, sử dụng 5 máy bay chiến đấu A37 thu được của địch, do biên đội trưởng Nguyễn Thành Trung chỉ huy, cất cánh từ sân bay Thành Sơn, ném bom sân bay Tân Sơn Nhất, phá hủy nhiều máy bay... Trận đánh diễn ra bất ngờ, làm tê liệt cầu hàng không di tản của Mỹ, khiến cho tình hình Sài Gòn càng thêm rối loạn và góp phần làm suy sụp tinh thần địch, đẩy nhanh quá trình tan rã của chế độ Sài Gòn.

5 giờ ngày 29-4, các cánh quân của ta được lệnh tổng công kích đồng loạt trên toàn mặt trận, ngăn chặn và tiêu diệt các lực lượng chủ lực chủ yếu của địch ở vòng ngoài; phát triển thọc sâu, phối hợp với các lực lượng tại chỗ đánh chiếm những địa bàn quan trọng ở vùng ven, chuẩn bị tiến công vào nội đô.

Hướng Đông Nam, từ 4 giờ 30 phút, pháo binh Quân đoàn 2 pháo kích sân bay Tân Sơn Nhất; Sư đoàn 304 tiến công căn cứ Nước Trong; phát triển theo đường 15, đánh chiếm căn cứ Long Bình; phối hợp với lực lượng đặc công chuẩn bị đột phá vào nội đô. Sau khi giải quyết các mục tiêu còn lại ở Nhơn Trạch, Sư đoàn 325 diệt địch ở Thành Tuy Hạ, đánh chiếm căn cứ hải quân Cát Lái, phát triển tiến công vào quận 9 và Bộ Tư lệnh Hải quân địch.

Hướng Đông, Quân đoàn 4 đập tan các ổ đề kháng của địch ở Hố Nai, đánh chiếm căn cứ không quân ở sân bay Biên Hòa, chiếm căn cứ pháo binh ở Hốc Bà Thức và căn cứ Long Bình. Hướng Tây Bắc, Trung đoàn đặc công 198 Quân đoàn 3, đánh chiếm cầu Bông, cầu Sáng. Sư đoàn 320 tiến công căn cứ Đồng Dù, diệt Sở chỉ huy Sư đoàn 25 của địch. Sư đoàn 316 đánh chiếm Trảng Bàng. Sư đoàn 10 theo quốc lộ 1 tiến vào nội đô, đánh tan các cụm quân địch ở Hậu Nghĩa, Củ Chi, khu huấn luyện Quang Trung, phát triển đến khu vực Bà Quẹo.

Hướng Bắc, Quân đoàn 1 áp sát căn cứ Phú Lợi, triển khai trận địa chốt chặn trên đường 13, diệt và bắt Sở chỉ huy Sư đoàn 5 của địch; thực hiện luồn sâu, mở đường tiến về Lái Thiêu. Hướng Tây và Tây Nam, Đoàn 232, Sư đoàn 3 tiến công làm chủ thị xã Hậu Nghĩa; đánh chiếm các chi khu Đức Hòa, Đức Huệ và căn cứ Trà Cú. Sư đoàn 9 thọc sâu về hướng Bà Quẹo. Các sư đoàn 5 và 8 phối hợp cắt đứt đường 4, đánh lui các đợt phản kích của địch, phát triển tiến công về hướng Bắc Cần Giuộc.

Trước tình hình nguy cấp, Tổng thống Mỹ Gerald Ford buộc phải thực hiện chiến dịch di tản gấp bằng máy bay trực thăng (mang tên chiến dịch Gió Lớn). Từ trưa 29 đến sáng 30-4, địch sử dụng 81 chiếc máy bay trực thăng liên tục di chuyển gần 7.000 người (trong đó có hơn 1.000 người Mỹ, kể cả Đại sứ Martin) ở Sài Gòn ra các tàu sân bay Mỹ đang đậu ở ngoài khơi.

Thắng lợi vĩ đại nhất, trọn vẹn nhất

Sáng 30-4, các cánh quân lớn của ta đồng loạt tổng công kích vào nội đô Sài Gòn, bỏ qua các vị trí không quan trọng, sử dụng sức mạnh pháo binh, xe tăng đập tan các cụm phòng ngự của địch trên đường tiến quân; phối hợp với các lực lượng biệt động nhanh chóng đánh chiếm các mục tiêu then chốt như: Dinh Độc Lập, Bộ Tổng Tham mưu, Biệt khu Thủ đô, sân bay Tân Sơn Nhất, Đài Phát thanh Sài Gòn...

Trước sức tiến công mạnh mẽ của ta, lúc 9 giờ 30 phút, Tổng thống Chính phủ Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh tuyên bố trên Đài Phát thanh Sài Gòn, kêu gọi đơn phương ngừng bắn để bàn giao chính quyền... Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, các cánh quân ta tiếp tục tiến công theo kế hoạch, nhằm giải tán chính quyền và đập tan triệt để mọi sự chống cự của địch.

Đội hình thọc sâu Quân đoàn 2 có nhiệm vụ đánh chiếm Dinh Độc lập. Sau khi đè bẹp một số mục tiêu quan trọng ở quận Thủ Đức, đơn vị đã tiến sát cầu Sài Gòn. Tại đây quân ta gặp sự phản kích dữ dội của địch. Nhưng trước sự phối hợp hỏa lực hiệu quả và các mũi tiến công của quân ta, địch phải bỏ vũ khí tháo chạy. Lúc 9 giờ, lực lượng đi đầu binh đoàn đột kích thọc sâu của quân đoàn vượt cầu Sài Gòn, tiến về phía Dinh Độc Lập. Vượt qua sự chống trả quyết liệt của địch ở cầu Thị Nghè, lực lượng thọc sâu cơ động dọc theo tường rào Thảo Cầm Viên. Tiểu đoàn 1 xe tăng do Đại đội 4 dẫn đầu tiếp cận cổng chính Dinh Độc Lập. Xe tăng đi đầu mang số hiệu 843 do Đại đội trưởng Bùi Quang Thận chỉ huy quay nòng pháo, nhấn ga, húc vào cánh cổng bên trái (từ ngoài vào). Do đột ngột gặp sức cản lớn nên xe chết máy. Xe tăng mang số hiệu 390 do Chính trị viên Vũ Đăng Toàn chỉ huy đi sau vượt lên, lao vào húc đổ cánh cổng chính của Dinh Độc Lập.

Đại đội trưởng Bùi Quang Thận nhanh chóng dời xe mang lá cờ Giải phóng cắm trên nóc Dinh Độc lập. Đó là lúc 11 giờ 30 phút ngày 30-4, báo hiệu chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã toàn thắng.

Đồng thời lúc này, một số cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 66 do Trung đoàn phó Phạm Xuân Thệ chỉ huy tiến vào Dinh Độc Lập, nhanh chóng tiếp cận phòng Khánh tiết cùng các lực lượng khác. Tổng thống Dương Văn Minh và các thành viên nội các chính quyền Sài Gòn đầu hàng không điều kiện. Các đồng chí Trung đoàn 66 đưa Dương Văn Minh sang Đài Phát thanh Sài Gòn đọc lời tuyên bố đầu hàng không điều kiện Quân giải phóng.

Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, ta đã tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ lực lượng chủ lực và địa phương của địch tại Vùng 3 chiến thuật cùng các đơn vị dự bị chiến lược còn lại và tàn quân của Vùng 1, Vùng 2 chạy về; đập tan hệ thống chính quyền địch từ trung ương đến cơ sở, giải phóng hoàn toàn thành phố Sài Gòn - Gia Định và các tỉnh: Tây Ninh, Long An, Bình Dương, Biên Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu...

Thắng lợi của chiến dịch Hồ Chí Minh mang ý nghĩa to lớn. Đây là thắng lợi vĩ đại nhất, trọn vẹn nhất, kết thúc 21 năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đồng thời kết thúc vẻ vang quá trình 30 năm chiến tranh cách mạng lâu dài và gian khổ của dân tộc ta chống lại chủ nghĩa thực dân cũ và chủ nghĩa thực dân mới; góp phần hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thực hiện thống nhất đất nước, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do, thống nhất và xây dựng chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước.

Cùng với các chiến thắng Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa, Điện Biên Phủ..., chiến dịch Hồ Chí Minh đã ghi mốc son chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

(Còn nữa)