Lợi thế giúp TPHCM trở thành thành phố khởi nghiệp số 1 Việt Nam

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm những yếu tố cơ bản: Thị trường, nguồn nhân lực, nguồn vốn và tài chính; hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp (Mentors, Advisors); khung pháp lý và cơ sở hạ tầng; giáo dục đào tạo; các trường đại học, học viện và văn hóa quốc gia. Vậy hệ sinh thái khởi nghiệp hiện nay ở TPHCM như thế nào.

Thứ nhất, về thị trường, TPHCM là đầu mối giao thông vào loại lớn nhất nước ta với sự có mặt của các tuyến giao thông huyết mạch như đường ô tô, đường sắt, đường biển, đường sông và đường hàng không. Vị trí địa lý đặc biệt giúp kinh tế Thành phố nhanh chóng hội nhập vào thị trường khu vực và thế giới.

Với tam giác kinh tế Bình Dương - Đồng Nai - TPHCM có kết cấu hạ tầng hoàn thiện, khả năng thu hút đầu tư từ nước ngoài là rất lớn.

TPHCM giữ vai trò đi đầu trong nền kinh tế Việt Nam. Thành phố chiếm 0,6% diện tích và 8,34% dân số của Việt Nam, nhưng chiếm tới 20,5% tổng sản phẩm GDP, 27,9% giá trị sản xuất công nghiệp và 37,9% dự án nước ngoài.

TPHCM có 4 khu chế xuất và 19 khu công nghiệp (3 khu chế xuất Linh Trung và một khu chế xuất Tân Thuận).

Về thu ngân sách trên địa bàn, theo Cục Thống kê TPHCM, năm 2019 đạt 410.416 tỷ đồng; năm 2020 đạt 371.000 tỷ đồng; năm 2021 đạt 383.703 tỷ đồng (vượt hơn 5% dự toán).

Nguồn thu ngân sách của TPHCM tăng chủ yếu từ kết quả kinh doanh khả quan của doanh nghiệp trong khối bất động sản, tài chính ngân hàng, chứng khoán. Đặc điểm quan trọng là thu ngân sách TPHCM đạt và vượt bất chấp 2 năm đại dịch COVID-19 là 2020 - 2021.

Trong chương trình xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng đô thị hoàn chỉnh để phục vụ cho xuất nhập cảng, tạo phát triển thị trường, trong nước và quốc tế; TPHCM chủ trương tiếp tục đầu tư các đường vành đai 1, 2, 3, 4. Mới nhất Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ Đã ký ban hành nghị quyết ngày 16/6/2022, Nghị quyết số 57/2022/QH15; về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng vành đai 3 TPHCM. Đường vành đai 3 kết nối TPHCM với tỉnh Đồng Nai, tỉnh Bình Dương, tỉnh Long An và các địa phương khác trong vùng. Phạm vi đầu tư khoảng 76,34 km² khoảng 642,7 ha, tổng mức đầu tư dự án 75.378 tỷ.

Dự án dự kiến sẽ hoàn thành năm 2025 và đưa vào khai thác từ năm 2026 và đây chính là giải pháp hoàn thiện thể chế liên kết vùng kinh tế xã hội.

Từ hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không hoàn chỉnh sẽ tạo điều kiện cho TPHCM trở thành thị trường giao thương hàng hóa lớn trong nước và quốc tế.

Thứ hai, về nguồn nhân lực, Thành phố là nơi tập trung nguồn nhân lực lớn của đất nước. Tại TPHCM có 53 trường đại học và 49 trường cao đẳng chiếm tỉ trọng 22,17% cả nước (cả nước có 460 trường đại học và cao đẳng - bao gồm 224 trường đại học và 236 trường cao đẳng). Đây là "cái nôi" để đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho Thành phố, khu vực và quốc gia, trong đó hầu hết các trường đều có các khoa, môn học chuyên ngành về khởi nghiệp và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Các trung tâm: Khu công viên phần mềm Quang Trung; các khu nông nghiệp công nghệ cao, tại các cơ sở viện, trường đại học, cao đẳng, các trung tâm công nghệ,... chính là nôi đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho TPHCM và cả nước.

Thứ ba, về nguồn vốn và tài chính: Hiện nay, cả nước có 49 ngân hàng nội địa và 61 ngân hàng nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam. Phần lớn các ngân hàng này đều có chi nhánh hoặc trụ sở tại TPHCM và hoạt động tại đây.

Thành phố cũng là nơi hội tụ của các Quỹ đầu tư mạo hiểm. Theo Cổng thông tin Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia, hiện tại có 72 quỹ đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Tất cả các quỹ trên đều có văn phòng/trụ sở và hoạt động đầu tư tại TPHCM.

Thứ tư, về hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp (Mentors, Advisord): TPHCM có 34 cơ sở ươm tạo, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo cũng như 19 không gian sáng tạo đầu tư. Thành phố có khoảng 2.000 start-up, trong đó hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin chiếm đến 65%, kế tiếp là lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, chế biến lương thực thực phẩm chiếm 21%.

Theo Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tính đến tháng 5/2022, TPHCM có số lượng doanh nghiệp đang hoạt động lớn nhất cả nước với khoảng 268.000 doanh nghiệp, chiếm 31%. Do đó, Thành phố là nguồn cung cấp Mentors rất lớn, có thực tiễn trong hoạt động sản xuất kinh doanh với cả thất bại và thành công; là trường đào tạo doanh nghiệp khởi nghiệp lớn không chỉ trong nước mà còn của khu vực.

Thứ năm, khung pháp lý và cơ sở hạ tầng: Hệ thống pháp luật ngày càng hoàn chỉnh cho khởi nghiệp và phát triển doanh nghiệp của nước ta đã được hình thành.

Trên cơ sở chủ trương của Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã ban hành một số chính sách triển khai thực hiện (Nghị quyết số 35/NQ-CP về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020, với mục tiêu đến năm 2020 xây dựng doanh nghiệp Việt Nam có năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững; Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025...).

Riêng TPHCM, từ những thành tựu đạt được trong giai đoạn 2016-2021, Thành phố đã ban hành kế hoạch triển khai "Đề án hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TPHCM giai đoạn 2021 - 2025". Kế hoạch hướng tới mục tiêu hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Thành phố phát triển ngang tầm khu vực.

Thành phố cũng xác định 8 nhóm nhiệm vụ chính gồm: Phát triển hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; nâng cao năng lực cho các thành phần hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của các lĩnh vực, sản phẩm trọng điểm; hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phát triển sản phẩm và thị trường; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng suất, chất lượng và đổi mới sáng tạo; thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo trong khu vực công; thúc đẩy hợp tác quốc tế khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; truyền thông khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; đánh giá hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của Đề án.

Thứ sáu, phát triển kinh tế đi đôi với chăm sóc sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, bảo vệ môi trường. Ngoài những yếu tố trên, TPHCM còn là hình mẫu trong phát triển kinh tế đi đôi với chăm sóc sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân bảo vệ môi trường. Tại TPHCM, theo thống kê sơ khảo có 117 bệnh viện gồm 55 bệnh viện công lập, 59 bệnh viện tư nhân và 3 bệnh viện thuộc bộ ngành; chiếm tỉ lệ 8,78% số bệnh viện cả nước (1.332 bệnh viện).

TPHCM hiện có 405 công viên. Tỉ lệ cây xanh trên mỗi người dân hiện ở mức từ 2-3 m²/người. Thực tế này cho thấy tỉ lệ cây xanh đô thị thực tế tại Thành phố chỉ bằng từ 1/5 đến 1/10 so với thế giới (25-30 m²/người). Đây là lý do để UBND TPHCM ban hành kế hoạch trồng rừng và cây xanh giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn. Theo đó, Thành phố đặt mục tiêu triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án trồng 1 tỷ cây xanh giai đoạn 2021 - 2025 của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn với sự tham gia của mọi người dân, huy động các nguồn lực xã hội nhằm nâng cao tỉ lệ cây xanh trên mỗi người dân, tạo thêm cảnh quan, bóng mát, điều hòa khí hậu, bảo vệ sức khỏe con người.

Đồng thời, phát động bình quân mỗi người dân Thành phố trồng 1 cây xanh chung sức "Vì một Việt Nam xanh". Qua đó, Thành phố triển khai trồng 100 triệu cây xanh các loại, nhằm bảo vệ môi trường sinh thái, cải thiện cảnh quan và ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

TPHCM trong nhóm 200 thành phố khởi nghiệp toàn cầu

Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM, Trưởng ban tổ chức I-Star 2022, cho biết, dù bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, nhưng hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo ở TPHCM vẫn phát triển mạnh mẽ, trở thành cái nôi của cộng đồng khởi nghiệp cả nước. Lượng vốn đầu tư mạo hiểm thu hút được của các Start-up là hơn 1,1 tỷ USD, chiếm 60% lượng vốn và 70% số thương vụ của cả nước về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

TPHCM cũng là địa phương thuộc nhóm 200 thành phố khởi nghiệp toàn cầu năm 2021 (tăng 46 bậc, chiếm vị trí thứ 179).

Còn theo báo cáo của Saigon Innovation Hub (Sihub), năm 2020, đầu tư khởi nghiệp vào Việt Nam giảm hơn 60%, từ 861 triệu USD năm 2019 xuống 317 triệu USD. Tuy nhiên năm 2021, Việt Nam ghi nhận sự gia tăng vượt bậc về thu hút đầu tư khởi nghiệp với 1,3 tỷ USD. Đây là con số kỷ lục trong hoạt động đầu tư khởi nghiệp tại Việt Nam, trong đó, phần lớn là các doanh nghiệp khởi nghiệp tại TPHCM.

Bài học rất rõ từ TPHCM là tỉnh, thành phố nào có môi trường kinh doanh, khởi nghiệp thuận lợi, xây dựng được đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp đông đảo, chất lượng thì nơi đó kinh tế sẽ phát triển mạnh mẽ, đóng góp nhiều cho đất nước không chỉ là nộp Ngân sách Nhà nước hàng năm.