Xu hướng gia tăng ung thư tuổi U50

Một nghiên cứu quy mô lớn của BMJ Oncology vào năm ngoái chỉ ra rằng, trên toàn thế giới, tỷ lệ người dưới 50 tuổi được chẩn đoán mắc 29 loại ung thư phổ biến đã tăng gần 80% từ năm 1990 đến năm 2019. Các nhà nghiên cứu dự đoán số ca ung thư mới ở người trẻ tuổi sẽ tăng thêm 30% vào cuối thập kỷ này, trong đó các quốc gia giàu có bị ảnh hưởng nặng nề.

Số lượng ca bệnh tăng cao và tình trạng dân số toàn cầu bùng nổ khiến số ca tử vong do ung thư ở người dưới 50 tuổi đã tăng gần 28% trong 30 năm qua. Điều này xảy ra ngay cả khi tỷ lệ sống sót của ung thư ở người mọi lứa tuổi đã tăng gấp đôi trong nửa thế kỷ.

Số ca tử vong do ung thư ở người dưới 50 tuổi đã tăng gần 28% trong 30 năm qua. Ảnh minh họa: vista.gov.vn

Shivan Sivakumar, một nhà nghiên cứu ung thư tại Đại học Birmingham của Anh, gọi đây là một "đại dịch" ung thư ở người trẻ tuổi. Kể từ khi Công nương Kate Middleton tiết lộ rằng căn bệnh ung thư của bà được phát hiện sau khi bà trải qua phẫu thuật ổ bụng vào đầu năm nay, Sivakumar và các bác sĩ khác đã lên tiếng về sự gia tăng số lượng bệnh nhân ung thư trẻ tuổi mà họ đã thấy tại các phòng khám.

Mặc dù ung thư vú vẫn là loại ung thư phổ biến nhất ở người dưới 50 tuổi, các nhà nghiên cứu bày tỏ lo ngại đặc biệt về sự gia tăng của ung thư đường tiêu hóa - như ung thư đại tràng, tụy, gan và thực quản - ở người trẻ tuổi. Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, ung thư đại tràng hiện là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư ở nam giới dưới 50 tuổi tại nước này. Đối với phụ nữ, đây là nguyên nhân thứ hai - chỉ sau ung thư vú. Một trường hợp nổi tiếng về ung thư đại trực tràng là diễn viên "Black Panther" Chadwick Boseman, người đã qua đời ở tuổi 43 vào năm 2020.

Nguyên nhân

 Theo ông Sivakumar, "vẫn chưa có bằng chứng" để nói chính xác điều gì gây ra sự gia tăng này, song đó có thể là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Helen Coleman, giáo sư dịch tễ học ung thư tại Đại học Queen's Belfast và nghiên cứu về ung thư sớm ở Bắc Ireland, chỉ ra 2 giả thuyết tiềm năng.

Một là những người trong độ tuổi 40 đã tiếp xúc với các yếu tố được biết đến là nguyên nhân gây ung thư - như khói thuốc lá, bia rượu hoặc béo phì - ở độ tuổi sớm hơn so với các thế hệ trước. Bà chỉ ra rằng "đại dịch béo phì" mãi đến những năm 1980 mới bắt đầu. Ông Sivakumar cũng nhận định trình trạng béo phí có thể lý giải phần nào bí ẩn về tình trạng này. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng có "một làn sóng khác" của bệnh nhân dưới 50 tuổi không béo phì và không có xu hướng di truyền vẫn mắc ung thư, bổ sung rằng điều này không thể giải thích đơn thuần bằng "xác suất thống kê".

Còn theo bà Coleman, giả thuyết thứ hai là "điều gì đó khác biệt" đã xảy ra với thế hệ của bà. Các chuyên gia nhắc đến một loạt các thủ phạm tiềm năng - bao gồm hóa chất, các loại thuốc mới, thực phẩm chế biến sẵn và vi nhựa - nhưng đều không có đủ bằng chứng thuyết phục.

Một giả thuyết khác là thức ăn chúng ta ăn có thể thay đổi vi khuẩn đường ruột. Bà Coleman nói rằng mặc dù chưa đủ cơ ở để kết luận, nghiên cứu của bà cho thấy nhiều khả năng ung thư gây ra sự thay đổi cho vi khuẩn đường ruột chứ không phải ngược lại.

Những người theo thuyết âm mưu chống vắc xin cũng đã cố gắng đổ lỗi cho vắc xin Covid-19. Điều này dễ dàng bị bác bỏ, bởi vì sự gia tăng ung thư ở người trẻ tuổi đã diễn ra trong nhiều thập kỷ, nhưng vắc xin chỉ mới xuất hiện trong vài năm.

Giải pháp

Để đối phó với tình trạng gia tăng ung thư đại trực tràng ở người trẻ tuổi, vào năm 2021, Mỹ đã hạ độ tuổi khuyến nghị sàng lọc xuống còn 45. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng tiết lộ của Công nương Kate sẽ nhắc nhở mọi người rằng họ nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu họ cảm thấy bất thường. "Mọi người biết cơ thể mình rất rõ", ông Sivakumar nói. "Nếu bạn thực sự cảm thấy có điều gì đó không ổn, đừng chần chừ - hãy đi kiểm tra ngay lập tức".