Tiếp công dân trực tuyến: Từ thí điểm của Thanh tra Chính phủ đến chỉ đạo điều hành của Thủ tướng

Chuyển đổi số trong tiếp công dân mở ra bước chuyển đổi quan trọng về cách nghĩ và cách thức thực hiện quyền công dân. Ảnh minh họa

Lợi ích kép: Giảm áp lực cho Trung ương, nâng cao quyền lợi của người dân

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động hành chính công ngày càng được đẩy mạnh, trong đó có lĩnh vực tiếp công dân. Ngày 16/12/2024, Văn phòng Chính phủ phát hành Văn bản số 9231/VPCP-V.I truyền đạt chỉ đạo của Thủ tướng, yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương triển khai hiệu quả mô hình TCDTT. Đây không phải là sự bắt đầu mới mà là bước kế thừa và nâng cao từ công việc thí điểm do Thanh tra Chính phủ thực hiện trong năm 2024.

Nhìn lại, Thanh tra Chính phủ đã thực hiện thí điểm Mô hình TCDTT và tổ chức tiếp dân định kỳ trực tuyến vào tháng 6, 9, 10, 12 năm 2024, với 2 vụ việc tại Thái Nguyên, 3 vụ việc tại TP Hồ Chí Minh, 2 vụ việc tại Tuyên Quang, 1 vụ việc tại Đà Nẵng. Đồng thời, Ban Trụ sở Tiếp công dân Trung ương cũng đã tham gia tiếp công dân định kỳ với lãnh đạo các địa phương như: Lào Cai, Quảng Ninh, Lạng Sơn.

Tiếp nối thành công đó, ngày 29/7/2025 vừa qua, Thanh tra Chính phủ phối hợp cùng tỉnh Phú Thọ tổ chức buổi tiếp công dân định kỳ tháng 7 với sự chủ trì của Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Dương Quốc Huy. Buổi tiếp công dân này áp dụng mô hình kết hợp trực tiếp - trực tuyến giữa trụ sở Tiếp công dân Trung ương với các điểm cầu tại tỉnh Phú Thọ, góp phần giải quyết hiệu quả các vụ việc khiếu nại, kiến nghị của người dân trên địa bàn.

Theo ông Vũ Thế Anh, Trưởng phòng Quản lý cơ sở dữ liệu về tiếp công dân, xử lý đơn (Phòng 5), Ban Tiếp công dân Trung ương, mô hình TCDTT không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ, mà là một giải pháp cải cách hành chính thiết thực, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả người dân và cơ quan Nhà nước. Với người dân, TCDTT giúp giảm chi phí đi lại, tiết kiệm thời gian và công sức khi không phải đến trực tiếp trụ sở tiếp dân. Đồng thời, người dân dễ dàng tiếp cận các cơ quan Nhà nước hơn, quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị cũng trở nên công khai và minh bạch hơn.

Bên cạnh đó, ông Vũ Thế Anh cho rằng, đối với các cơ quan Nhà nước, đặc biệt là Trụ sở Tiếp công dân Trung ương, mô hình TCDTT giúp giảm đáng kể tình trạng người dân kéo về Hà Nội khiếu kiện đông người, tồn đọng lâu ngày, vốn là nguy cơ mất an ninh, trật tự tại khu vực trung tâm hành chính quốc gia. Việc giảm tải này giúp tập trung nguồn lực để giải quyết các vụ việc hiệu quả hơn, đồng thời đảm bảo an toàn xã hội.

“Chỉ đạo của Thủ tướng trong văn bản 9231 thể hiện tầm nhìn chiến lược trong quản lý nhà nước hiện đại, lấy người dân làm trung tâm và kết hợp hài hòa giữa công nghệ với thể chế”, ông Vũ Thế Anh nhấn mạnh.

Chuyển đổi cách nghĩ và cách làm hành chính qua công nghệ

TCDTT là minh chứng rõ nét cho sự chuyển đổi số trong lĩnh vực tiếp công dân, vốn đòi hỏi sự nghiêm túc và chuẩn mực pháp lý cao. Thành công bước đầu của mô hình thí điểm cho thấy, với quyết tâm chính trị và nền tảng công nghệ vững chắc, người dân có thể “gõ cửa Nhà nước” dễ dàng và thuận tiện ngay tại địa phương mình, không cần đi xa.

Điểm nổi bật của mô hình là cách tổ chức tiếp công dân theo phương thức “3 mặt 1 lời”: Người dân, cán bộ tiếp dân, lãnh đạo địa phương và các cơ quan cấp trên cùng tham gia trực tuyến. Nhờ vậy, việc tiếp dân được thực hiện một cách thông suốt, minh bạch và công tâm hơn, tránh được tình trạng thông tin “một chiều” hoặc né tránh trách nhiệm. Cơ quan cấp trên có thể giám sát sát sao quá trình xử lý vụ việc của địa phương, buộc cán bộ có liên quan phải nâng cao tinh thần trách nhiệm.

Cũng theo Trưởng phòng 5, ngay từ đầu năm 2025, Ban tiếp công dân Trung ương đã phối hợp với các UBND các tỉnh, thành phố đẩy mạnh tập huấn, hướng dẫn kỹ năng tổ chức TCDTT. Việc kết nối TCDTT giữa các trụ sở tiếp dân cấp Trung ương, tỉnh, xã được thiết lập nhằm xử lý nhanh các vụ việc phức tạp, vượt cấp hoặc ở vùng sâu vùng xa, nơi đi lại khó khăn.

Dù có nhiều kết quả tốt, việc triển khai mô hình TCDTT vẫn còn một số khó khăn như bảo đảm hạ tầng công nghệ thông tin đồng bộ ở địa phương, đào tạo cán bộ vận hành thuần thục, nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen hành chính truyền thống của cả cán bộ và người dân.

Trưởng phòng Quản lý cơ sở dữ liệu về tiếp công dân, xử lý đơn nhấn mạnh, việc thể chế hóa mô hình này vào luật pháp, xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu địa phương, cũng như xây dựng cơ chế đánh giá, kiểm tra và giám sát hiệu quả là những yếu tố then chốt cho thành công lâu dài.