Saudi Arabia trong “cuộc chiến” xây dựng bản sắc mới

Theo Middle East Eye, nền tảng của quá trình xây dựng bản sắc này là kế hoạch “Tầm nhìn 2030” do Thái tử Mohammed bin Salman công bố vào năm 2016. “Tầm nhìn 2030” được thiết kế với mục tiêu giảm sự phụ thuộc của vương quốc vào dầu mỏ, đa dạng hóa nền kinh tế, xây dựng nhiều thành phố mới, thúc đẩy du lịch và hiện đại hóa đời sống xã hội.

Trong nỗ lực chuyển đổi kinh tế, Saudi Arabia đặt mục tiêu tạo ra một nền kinh tế phi dầu mỏ mạnh mẽ và bền vững. Để đạt mục tiêu đó, Saudi Arabia tích cực thu hút đầu tư vào các dự án năng lượng xanh, năng lượng tái tạo, khuyến khích khu vực tư nhân. Cùng với quyết định cắt giảm sản lượng dầu mỏ, Saudi Arabia tăng cường đầu tư vào khí đốt tự nhiên. Nhiều mỏ khí tự nhiên được phát triển, các cơ sở sản xuất khí đốt mới được xây dựng.

Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman (bên phải) và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken trong một cuộc gặp tại Al-Ula (Saudi Arabia), ngày 8-1-2024. Ảnh: AP

Song song với đó, quốc gia vùng Vịnh cũng đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực hiện đại, phi truyền thống, như mua lại các đội tuyển bóng đá, thể thao, sản xuất ô tô điện, du lịch, điện ảnh thông qua một quỹ đầu tư công trị giá 600 tỷ USD. Doanh nghiệp Saudi Arabia được tạo điều kiện để tăng cường xúc tiến đầu tư nước ngoài, tập trung nhiều hơn vào thị trường châu Á và châu Phi. Nhiều nỗ lực xây dựng hình ảnh, biến vương quốc trở nên hấp dẫn với du khách cũng được thực hiện, đơn cử như việc xây dựng các “siêu thành phố” thông minh, hiện đại NEOM và Line, qua đó khuyến khích du khách chi tiêu nhiều hơn ở quốc gia này. Việc Saudi Arabia đăng cai tổ chức hàng loạt sự kiện thể thao tầm cỡ thế giới như World Cup, Giải đua xe Công thức 1..., thực hiện những “thương vụ khủng” mua lại các cầu thủ nổi tiếng thế giới về thi đấu cho các đội tuyển trong nước cũng góp phần xây dựng uy tín và thương hiệu cho vương quốc này.  

Quá trình tìm kiếm và xây dựng bản sắc mới của Saudi Arabia có tác động lớn về mặt xã hội. Kể từ năm 2016, quyền lực của cảnh sát đạo đức-vốn chịu trách nhiệm định hình đời sống xã hội theo đạo Hồi-đã bị hạn chế; nhiều cải cách được thực hiện nhằm tăng cường tự do tôn giáo, thúc đẩy sự hiểu biết cởi mở hơn về tôn giáo trong giới trẻ. Phụ nữ Saudi Arabia được trao nhiều quyền hơn thông qua việc bãi bỏ lệnh cấm phụ nữ lái xe, khuyến khích phụ nữ tham gia thể thao, tham dự các trận đấu bóng đá và hoạt động giải trí. Việc phụ nữ được trao nhiều cơ hội hơn để tham gia vào đời sống kinh tế-xã hội dẫn đến những thay đổi đáng kể, tạo ra những chuyển biến tích cực, định hình lại các chuẩn mực xã hội ở quốc gia Hồi giáo này. Cùng với đó, nỗ lực tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào lực lượng lao động, cải cách giáo dục nhằm tối đa hóa tiềm năng của dân số trẻ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng bản sắc mới của Saudi Arabia.

Trong lĩnh vực ngoại giao, Saudi Arabia thúc đẩy quyền tự chủ, áp dụng chính sách ngoại giao thân thiện với nước ngoài cấu trúc liên minh truyền thống, tập trung vào hợp tác và đối thoại thay vì đối đầu. Năm 2024, Saudi Arabia chính thức gia nhập Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS)-bao gồm các quốc gia như Trung Quốc và Nga, vốn được coi là khối cạnh tranh với phương Tây-song mặt khác, vẫn duy trì mối quan hệ hữu hảo với thế giới phương Tây. Thành công trong nỗ lực ngoại giao hướng tới xây dựng và hòa giải của Saudi Arabia còn được thể hiện qua việc dỡ bỏ lệnh cấm vận Qatar sau “cuộc khủng hoảng ngoại giao vùng Vịnh”, bình thường hóa quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Syria, tích cực tham gia với vai trò trung gian hòa giải trong cuộc xung đột ở Gaza.   

Tựu trung lại, quá trình xây dựng bản sắc mới của Saudi Arabia đang mang lại những thay đổi tích cực về kinh tế, chính trị và xã hội ở đất nước này, mặt khác, bước đầu xây dựng thành công hình ảnh một quốc gia cởi mở, thân thiện, sẵn sàng hướng tới hợp tác và đối thoại.

HÀ PHƯƠNG