Sắp xếp lại giang sơn - cuộc cách mạng kết tinh ý Đảng, hội tụ lòng dân

Công cuộc sắp xếp lại giang sơn là một việc khó khăn, chưa có tiền lệ nhưng được triển khai thực hiện đồng bộ, bài bản, quyết liệt, triệt để và đã tạo nên dấu mốc lịch sử khai mở kỷ nguyên phát triển mới của đất nước, là cuộc cách mạng kết tinh ý Đảng, hội tụ lòng dân.

Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân

Dấu ấn nổi bật trong nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng là công tác xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Bộ máy nhà nước đã được sắp xếp theo hướng tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Nền hành chính quốc gia được cải cách theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại. Đặc biệt, việc đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị được Trung ương và các cấp ủy, tổ chức Đảng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo với quyết tâm chính trị rất cao.

Thời khắc lịch sử là tại phiên họp thứ nhất, Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TƯ, ngày 25-10-2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (diễn ra ngày 19-11-2024), Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: Việc tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TƯ là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, là cuộc cách mạng tinh gọn về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, phải thực hiện với quyết tâm cao nhất, hành động quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Ban Chỉ đạo thống nhất xác định quyết tâm chính trị cao nhất trong triển khai chủ trương của Bộ Chính trị về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TƯ và sắp xếp, hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Trên tinh thần này, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã nghiên cứu kỹ lưỡng, với tầm nhìn chiến lược, định hướng lâu dài, xác lập được mô hình tổng thể của hệ thống chính trị. Trong một thời gian ngắn, cấp có thẩm quyền đã tiến hành đồng bộ việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới hệ thống các quy định của Đảng, Hiến pháp, pháp luật… tạo lập cơ sở chính trị, pháp lý vững chắc để bộ máy hoạt động bình thường, liên tục, thông suốt, góp phần mở đường cho kiến tạo phát triển.

Việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy đã được triển khai một cách sâu rộng, bao gồm cả cơ cấu bên trong của các cơ quan, tổ chức ở cả Trung ương và địa phương; điều chỉnh địa giới hành chính cấp tỉnh, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, với quy mô lớn nhất trong lịch sử hiện đại, hoàn thành trước 5 năm theo Nghị quyết số 18-NQ/TƯ đề ra.

Những kết quả đạt được đã khẳng định sự đột phá, đổi mới toàn diện cả trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Cụ thể, hệ thống tổ chức, các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến địa phương được tổ chức lại đồng bộ, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Cùng với đó, kết thúc hoạt động của các đảng đoàn, ban cán sự đảng, lập các đảng bộ mới ở Trung ương và cấp tỉnh; giảm nhiều cơ quan, đơn vị trực thuộc Trung ương, cấp tỉnh và đầu mối bên trong.

Nổi bật là cơ cấu Chính phủ sau khi sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy gồm 14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ (giảm 5 bộ, cơ quan ngang bộ, 3 cơ quan thuộc Chính phủ); giảm 13 tổng cục và tương đương; giảm 519 cục và tương đương (giảm 77,6%); giảm 219 vụ và tương đương (giảm 54,1%); giảm 3.303 chi cục và tương đương (giảm 91,7%); giảm 203 đơn vị sự nghiệp công lập (giảm 38%). Biên chế tại các bộ, ngành giảm khoảng 22.000 người (đạt khoảng 20%).

Cùng với đó, tổ chức đơn vị hành chính theo mô hình mới đồng thời với việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và không tổ chức đơn vị hành chính cấp huyện. Chính quyền địa phương 2 cấp còn 34 tỉnh, thành phố và 3.321 xã, phường, đặc khu. Ngoài ra, tổ chức lại hệ thống Quân đội và Công an ở địa phương, thanh tra, tòa án, viện kiểm sát, các cơ quan, đơn vị quản lý theo ngành dọc, sắp xếp các tổ chức Đảng ở địa phương đồng bộ với các cơ quan, đơn vị, tổ chức của hệ thống chính trị theo mô hình tổ chức đơn vị hành chính 2 cấp; sắp xếp các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ trực thuộc Mặt trận Tổ quốc các cấp.

Bộ Chính trị, Ban Bí thư tiếp tục tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng các cấp ủy trực thuộc Trung ương, các ban, bộ, ngành, cơ quan, đơn vị tại Trung ương xây dựng kế hoạch, lộ trình sắp xếp, tinh gọn các đơn vị sự nghiệp công lập, trường học, cơ sở y tế, doanh nghiệp nhà nước và sắp xếp tổ chức bên trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Kiến tạo phát triển trong kỷ nguyên mới

Cuộc cách mạng tinh gọn về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã tạo dấu ấn lịch sử, xây dựng được bộ máy nhà nước theo hướng tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, vì nhân dân phục vụ. Thành tựu về tinh gọn bộ máy phản ánh quyết tâm cải cách tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị một cách căn bản, mạnh mẽ, có ý nghĩa lịch sử. Cụ thể là đã tạo ra không gian phát triển kinh tế rộng mở; cắt giảm triệt để các khâu trung gian bất hợp lý; bộ máy hệ thống chính trị được tổ chức khoa học, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; giảm mạnh biên chế gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ; tiết kiệm nguồn lực ngân sách lớn để đầu tư cho an sinh xã hội; xây dựng chính quyền gần dân, phục vụ nhân dân tốt hơn; tạo động lực bắt buộc thúc đẩy chuyển đổi số; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc...

Có thể thấy, mô hình chính quyền 3 cấp (cấp Trung ương; cấp tỉnh, thành phố và cấp xã, phường, đặc khu) lần đầu tiên được vận hành ở nước ta từ ngày 1-7-2025 đến nay đã bảo đảm thông suốt, ổn định, tăng tính kiến tạo, tăng hiệu lực, hiệu quả phục vụ nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh. Hoạt động của chính quyền 3 cấp đi vào nền nếp và kết quả khả quan, nhất là đã chuyển trạng thái từ quản lý hành chính sang phục vụ nhân dân, doanh nghiệp và kiến tạo phát triển trong kỷ nguyên mới.

Quá trình vận hành, các nội dung công việc được cấp có thẩm quyền lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện rất khẩn trương, quyết liệt, đồng bộ, dân chủ, khoa học, hiệu quả cao; đồng thời bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, giám sát của nhân dân, giữ vững nguyên tắc, đúng quy định, kiên định, kiên trì các mục tiêu đề ra.

Các chủ trương, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể từng bước được ban hành đầy đủ, kịp thời cho mô hình chính quyền 3 cấp. Qua đó bảo đảm đầy đủ cơ sở chính trị, pháp lý, góp phần nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, không để gián đoạn công việc, bỏ trống nhiệm vụ, địa bàn, lĩnh vực và việc phục vụ người dân trước, trong và sau sắp xếp.

Đặc biệt, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã lãnh đạo, chỉ đạo việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo hướng hiện đại, gần dân, sát cơ sở, tăng cường kiểm tra, giám sát. Cùng với đó, việc thực hiện tinh giản biên chế gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ có sự chuyển biến rõ nét, đạt mục tiêu đề ra, góp phần tiết kiệm chi ngân sách nhà nước, đồng thời từng bước xây dựng được đội ngũ cán bộ vừa “hồng”, vừa “chuyên”, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Bộ máy chính quyền hoạt động theo mô hình mới đang mang đến bầu không khí rất tích cực. Cán bộ, đảng viên và nhân dân rất ủng hộ, tin tưởng và đặt nhiều kỳ vọng lớn lao về kỷ nguyên phát triển mạnh mẽ của đất nước đang ở phía trước. Người dân, doanh nghiệp thấy được nhiều cơ hội, quyền lợi và nghĩa vụ công dân đến với mình thực chất hơn, từ đó tạo nhịp sống xã hội rộn ràng, tươi vui, tin tưởng trong giai đoạn mới.

Đại hội lần thứ XIV của Đảng sẽ là dấu mốc kiến tạo kỷ nguyên mới của đất nước, dân tộc Việt Nam. Trong thời khắc lịch sử của dân tộc, hệ thống chính trị tiếp tục chăm lo, kiến tạo cho mô hình chính quyền 3 cấp hoạt động hiệu lực, hiệu quả; phân định thẩm quyền liên thông giữa 3 cấp cho từng lĩnh vực, xóa chồng lấn, không bỏ trống nhiệm vụ.

Cấp ủy, chính quyền các cấp cũng tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ cấp cơ sở gần dân, vì dân, sát cơ sở, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ. Trong mô hình chính quyền 3 cấp cũng tiếp tục thực hiện nhiệm vụ phân cấp, phân quyền đi kèm kiểm soát và chuyển mạnh sang hậu kiểm; đồng thời nêu cao trách nhiệm, vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu. Nguyên tắc xuyên suốt là “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” và “rõ người - rõ việc - rõ thời hạn - rõ nguồn lực - rõ trách nhiệm”, “Trung ương làm gương, địa phương hưởng ứng”...

Chính quyền 3 cấp cũng quán triệt sâu sắc và thực hành triệt để quan điểm “Dân là gốc”. Trên tinh thần này, mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ nguyện vọng, quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp và hạnh phúc của nhân dân, lấy sự hài lòng, tín nhiệm của người dân, doanh nghiệp và hiệu quả công việc làm tiêu chí đánh giá cán bộ. Ngoài ra, chính quyền 3 cấp tiếp tục quan tâm nâng cao chất lượng thể chế; đổi mới, hoàn thiện cơ chế, chính sách để kịp thời tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông, phát huy và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới.