Phát triển không gian đô thị đa cực, nền tảng kiến tạo Thủ đô thông minh, bền vững

Nội dung tham luận xác định việc phát triển không gian đô thị theo mô hình chùm đô thị, đa cực, đa trung tâm gắn với sông Hồng; đồng thời đột phá trong kết cấu hạ tầng hiện đại, thông minh, kết nối liên vùng chính là nền tảng quan trọng để hiện thực hóa tầm nhìn xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại.

Số hóa cơ sở dữ liệu quy hoạch
(Trích tham luận của Đảng bộ Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội)

Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch chung đến năm 2045, tầm nhìn 2065, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tháng 12-2024, đã xác định mục tiêu xây dựng Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, xanh, thông minh, ngang tầm thủ đô các nước phát triển. Tư duy phát triển theo mô hình chùm đô thị, đa cực, đa trung tâm không chỉ là định hướng chiến lược mà đã được luật hóa, trở thành cơ sở pháp lý cho mọi quy hoạch, bảo đảm phân bổ hợp lý nguồn lực, giảm tải nội đô, hình thành các cực tăng trưởng mới năng động.

Theo Quyết định số 1668/QĐ-TTg ngày 27-12-2024, các cực mới sẽ phát triển đồng bộ: Đô thị phía Bắc với hạt nhân là sân bay Nội Bài và đô thị thông minh Nhật Tân - Nội Bài; đô thị phía Tây với trung tâm là Khu công nghệ cao Hòa Lạc - trung tâm đổi mới sáng tạo và giáo dục đào tạo chất lượng cao; các đô thị vệ tinh phát triển lan tỏa, kết nối hài hòa đô thị - nông thôn.

Một trong những điểm nhấn mang tính đột phá là đưa sông Hồng trở thành trục xanh, cảnh quan trung tâm - biểu tượng phát triển mới của Hà Nội. Theo Nghị quyết số 15-NQ/TƯ của Bộ Chính trị, Hà Nội được trao thẩm quyền tổ chức quy hoạch và phát triển hai bên sông Hồng, biến nơi đây thành “trục xương sống” của đô thị hiện đại.

Để vận hành thành công mô hình đô thị đa cực, đa trung tâm, Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội sẽ tham mưu với thành phố xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu số tập trung, nhất quán.

Đảng bộ Sở Quy hoạch - Kiến trúc đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm. Trong đó, Sở sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch và kiến trúc tập trung, thống nhất, tích hợp dữ liệu bản đồ nền, dân số, hạ tầng kỹ thuật, kiến trúc. Cùng với đó là thực hiện rà soát toàn bộ các quy hoạch cũ, hủy bỏ hoặc điều chỉnh những đồ án hết hiệu lực để bảo đảm thống nhất quản lý và thúc đẩy dự án mới. Sở cũng sẽ thực hiện số hóa, chuẩn hóa toàn bộ hồ sơ quy hoạch còn hiệu lực; hoàn thiện thể chế, chính sách và đào tạo nhân lực số; ban hành quy chế quản lý, vận hành, chia sẻ dữ liệu và đẩy mạnh công khai, phục vụ người dân và doanh nghiệp qua “Cổng thông tin quy hoạch kiến trúc Thủ đô”. Bên cạnh đó, Sở sẽ thực hiện tích hợp dịch vụ công trực tuyến, tra cứu thông tin và góp ý đồ án trên môi trường số; ứng dụng công nghệ 3D, VR, AR để trực quan hóa quy hoạch, giúp người dân “nhìn thấy” tương lai đô thị… Đây là các bước tạo nền tảng để kiến tạo một Thủ đô Hà Nội văn minh, hiện đại, phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Xây dựng hạ tầng Thủ đô thông minh, hiện đại
(Trích tham luận của Sở Xây dựng Hà Nội)

Kết cấu hạ tầng là nền tảng cốt lõi, động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Với Hà Nội, phát triển hạ tầng không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là sứ mệnh lịch sử, thể hiện quyết tâm xây dựng Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại, bền vững.

Giai đoạn 2021-2025, dưới sự chỉ đạo của Thành ủy, UBND thành phố, hệ thống hạ tầng Hà Nội có bước chuyển biến rõ nét. Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 và Quy hoạch chung đến năm 2045, tầm nhìn 2065 cùng mạng lưới 14 tuyến đường sắt đô thị dài 619km được Thủ tướng phê duyệt, tạo nền tảng chiến lược cho phát triển không gian đô thị.

Hạ tầng giao thông được đầu tư mạnh mẽ: Các tuyến vành đai 1, 2, 3, 3,5, 4 cơ bản khép kín; nhiều cầu vượt sông lớn như Hồng Hà, Mễ Sở, Tứ Liên, Trần Hưng Đạo, Giang Biên… đang được triển khai; hai tuyến đường sắt đô thị (Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội) đã vận hành, các tuyến Nam Thăng Long -Trần Hưng Đạo, Văn Cao - Hòa Lạc đang đẩy nhanh tiến độ. Những công trình trọng điểm này mở ra không gian phát triển mới, kết nối nội đô với vùng Thủ đô và khu vực kinh tế trọng điểm.

Công tác hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật đạt nhiều kết quả nổi bật: 100% người dân đô thị, 96% dân nông thôn được dùng nước sạch; 50% nước thải sinh hoạt được xử lý; tổng công suất các nhà máy nước sạch đạt hơn 2 triệu m³/ngày đêm. Thành phố chỉnh trang 256 tuyến hè, đường phố; xây mới, cải tạo 62 công viên, vườn hoa, góp phần “xanh hóa nội đô lịch sử”. Hệ thống chiếu sáng tiết kiệm năng lượng, vận tải công cộng ngày càng thân thiện, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Để hoàn thành nhiệm vụ trọng tâm về hạ tầng, Sở Xây dựng sẽ quán triệt chỉ đạo của Trung ương, Thành ủy, UBND thành phố, đẩy nhanh tiến độ các công trình trọng điểm, phân định rõ trách nhiệm từng cấp, từng ngành.

Công tác quy hoạch sẽ đi trước một bước, bảo đảm đồng bộ giữa giao thông - đô thị - năng lượng - hạ tầng xã hội; gắn với chuyển đổi xanh, kinh tế số, kinh tế tri thức.

Với tinh thần đổi mới, trách nhiệm, Sở Xây dựng Hà Nội quyết tâm tạo đột phá trong phát triển kết cấu hạ tầng hiện đại, thông minh, kết nối, góp phần xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại, bền vững.