Đề xuất nhiều điểm mới quan trọng về kiểm soát tài sản, thu nhập

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt chủ trì xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng. Ảnh: Bảo Anh

Mở rộng cơ quan kiểm soát, nâng ngưỡng kê khai tài sản

Một trong những nội dung được dư luận quan tâm là quy định về cơ quan xác minh tài sản, thu nhập và việc kê khai tài sản, thu nhập. Dự thảo Luật đã kế thừa Điều 30 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018, đồng thời cụ thể hóa quy định của Đảng về kiểm soát tài sản, thu nhập tại Quyết định số 56-QĐ/TW ngày 8/2/2022 của Bộ Chính trị, quy định cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập gồm: Ủy ban Kiểm tra Trung ương; các ban, cơ quan của Đảng ở Trung ương, đảng ủy trực thuộc Trung ương; Thanh tra Chính phủ; Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội; bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; Ủy ban Kiểm tra tỉnh ủy, thành ủy và Thanh tra tỉnh, thành phố.

Đáng chú ý, tại Điều 35, dự thảo Luật sửa cụm từ “nhà ở” thành “quyền sở hữu nhà ở” để thống nhất với Luật Đất đai, Luật Nhà ở. Đồng thời, mức giá trị tài sản phải kê khai được điều chỉnh từ 50 triệu đồng lên 150 triệu đồng, cho phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và biến động giá cả so với thời điểm ban hành Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018.

Hoàn thiện quy định về xác minh tài sản, thu nhập

Dự thảo cũng sửa đổi Điều 44, đổi tên từ “Trình tự xác minh tài sản, thu nhập” thành “Hoạt động xác minh tài sản, thu nhập”. Đây là thay đổi nhằm bao quát toàn diện nội dung quy định trong Điều 44, đồng thời bổ sung quy định giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết về hoạt động xác minh tài sản, thu nhập, nhằm khắc phục tình trạng không thống nhất, thiếu đồng bộ, hiệu quả thấp do chưa có quy định rõ ràng về quy trình xác minh, kiểm tra tại chỗ nơi có tài sản, phạm vi và trách nhiệm cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến tài sản, thu nhập của người kê khai phải cung cấp cho cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập.

Đối với giá trị tài sản, mức thu nhập biến động, dự thảo điều chỉnh điểm a, khoản 2, Điều 31, Điều 40 và điểm b, khoản 2, Điều 41, nâng ngưỡng từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng trong năm cho phù hợp với thực tế và tạo sự ổn định trong thời gian dài. Đồng thời, bổ sung cụm từ “trong năm”, bỏ cụm từ “đã kê khai lần liền trước đó” nhằm bảo đảm tính hiệu quả và khả thi trong thực tiễn thi hành.

Một điểm đáng chú ý khác là quy định xử lý đối với hành vi kê khai không trung thực. Dự thảo sửa đổi khoản 3, Điều 51 cho phù hợp với Luật Cán bộ, công chức năm 2025 và Nghị định số 172/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025, bổ sung hình thức kỷ luật khiển trách, đồng thời bỏ hình thức hạ bậc lương, giáng chức.

Bổ sung tiêu chí đánh giá, tăng cường chuyển đổi số

Ở Điều 17, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung tiêu chí đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng theo hướng quy định chung về các nội dung đánh giá cho phù hợp với chức năng quản lý Nhà nước của các bộ, ngành, địa phương. Việc đánh giá theo các tiêu chí được thực hiện theo quy định của Chính phủ nhằm bảo đảm tính chủ động và tính chịu trách nhiệm của các bộ, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh về công tác phòng, chống tham nhũng.

Đặc biệt, dự thảo thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, nhấn mạnh yêu cầu ứng dụng công nghệ trong phòng, chống tham nhũng. Theo đó: Cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm tăng cường đầu tư trang thiết bị, nâng cao năng lực, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình nhằm phòng, chống tham nhũng.

Các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm đẩy mạnh xây dựng và vận hành hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu thuộc phạm vi trách nhiệm của mình; kết nối, tích hợp, chia sẻ đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia, bảo đảm liên thông, an toàn thông tin; khai thác và sử dụng có hiệu quả tài nguyên số, dữ liệu số theo quy định của pháp luật.

Rõ thẩm quyền thanh tra, bổ sung quy định về tố cáo tham nhũng

Để phù hợp với Luật Thanh tra năm 2025 và mô hình chính quyền 2 cấp, dự thảo quy định rõ: Thanh tra Chính phủ thanh tra vụ việc có dấu hiệu tham nhũng tại bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; cơ quan, tổ chức do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập hoặc phê duyệt điều lệ hoạt động; doanh nghiệp Nhà nước do bộ, cơ quan ngang bộ quản lý theo quy định của Luật Thanh tra. Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước thanh tra vụ việc có dấu hiệu tham nhũng do người công tác tại cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc thẩm quyền quản lý của mình thực hiện.

Liên quan đến xử lý tố cáo, dự thảo Luật sửa đổi quy định về phản ánh, tố cáo và xử lý phản ánh, giải quyết tố cáo về hành vi tham nhũng. Để bảo đảm việc tiếp nhận, phân loại, xử lý phản ánh, tố cáo về hành vi tham nhũng được hiệu quả, đáp ứng yêu cầu công tác phòng, chống tham nhũng, khắc phục tồn tại, hạn chế hiện nay trong việc tiếp nhận và giải quyết tố cáo, dự thảo Luật quy định nguyên tắc chung về giải quyết phản ánh, tố cáo, còn những nội dung cụ thể giao cho Chính phủ quy định.

Ngoài các nội dung trên, dự thảo Luật còn sửa đổi, bổ sung quy định về báo cáo công tác phòng, chống tham nhũng (khoản 4, Điều 16), hướng tới xây dựng cơ chế đánh giá toàn diện, minh bạch và thống nhất.

Việc sửa đổi, bổ sung lần này được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến mạnh mẽ trong công tác phòng, chống tham nhũng, vừa khắc phục những hạn chế của Luật năm 2018, vừa đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý trong giai đoạn mới, đặc biệt là bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số và cải cách hành chính.