Công nghệ số - xu hướng tất yếu trong sản xuất nông nghiệp

Thành phố cũng hỗ trợ nông dân đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử, giúp minh bạch hóa nguồn gốc sản phẩm và thúc đẩy kinh tế số nông thôn.

Nông dân làm chủ sản xuất

Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn (phường Chương Mỹ) là một trong những đơn vị ứng dụng công nghệ số đầu tiên cho sản xuất nông nghiệp an toàn; với diện tích gần 18ha, trong đó có 12,8ha đạt chuẩn VietGAP và 5ha đạt chuẩn GlobalGAP.

Giám đốc Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn Hoàng Văn Thám cho biết, hợp tác xã đã đầu tư hệ thống nhà màng, tưới nhỏ giọt tự động và trạm quan trắc thời tiết iMentos 3.3AG, giúp nông dân chủ động trước biến đổi khí hậu. Dữ liệu về độ ẩm, nhiệt độ, lượng mưa, gió... được cập nhật theo thời gian thực, hỗ trợ việc điều chỉnh lịch canh tác, tưới tiêu và bón phân chính xác hơn. Đặc biệt, phần mềm FACEFARM được tích hợp để quản lý toàn bộ quy trình sản xuất. Mỗi luống rau đều được gắn mã QR truy xuất nguồn gốc, bảo đảm minh bạch, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe từ khách hàng. Quy trình sơ chế, đóng gói được thực hiện theo tiêu chuẩn HACCP, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Nhờ ứng dụng công nghệ số, hợp tác xã có thể giám sát chất lượng sản phẩm hiệu quả, cung ứng khoảng 3 tấn rau/ngày cho các siêu thị, cửa hàng tiện ích, bếp ăn tập thể…; doanh thu đạt 10-13 tỷ đồng/năm.

Tại trang trại Mê Linh F-Farm - đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ số vào sản xuất hoa lan, chủ trang trại Nguyễn Thị Thúy chia sẻ, hệ thống chăm sóc lan khép kín sử dụng công nghệ 4.0 của Israel, bao gồm nhà màng, nhà kính kiểm soát chặt chẽ môi trường, tự động hóa tưới nước, nhân giống, điều chỉnh ánh sáng... nhằm nâng cao chất lượng hoa, tiết kiệm nhân công, tối ưu hóa quy trình sản xuất. Hệ thống tưới nhỏ giọt tự động, cảm biến nhiệt - độ ẩm, hệ thống làm mát và thông gió liên tục nhằm duy trì điều kiện lý tưởng cho hơn 50.000 gốc lan phát triển. Nhờ đó, cây lan sinh trưởng ổn định, đặc biệt trong mùa hè - thời điểm dễ bị sốc nhiệt nếu không duy trì được mức 28-30 độ C. Ứng dụng công nghệ hiện đại giúp trang trại giảm ảnh hưởng của thời tiết, nâng cao hiệu quả sản xuất...

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, thực hiện Chương trình số 07-CTr/TU ngày 17-3-2021 của Thành ủy Hà Nội về “Đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2025” đến nay, toàn thành phố có 406 mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trong đó có 262 mô hình lĩnh vực trồng trọt, 119 mô hình lĩnh vực chăn nuôi, 25 mô hình lĩnh vực thủy sản.

Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội Đoàn Đức Dân cho biết, ứng dụng công nghệ số trong nông nghiệp mang lại hiệu quả vượt trội, như: Tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và thất thoát, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường, góp phần phát triển bền vững, giảm tác động môi trường. Các công nghệ như: Internet vạn vật (IoT), AI, dữ liệu lớn (Big data) giúp nông dân giám sát, điều khiển quy trình canh tác hiệu quả, quản lý tài nguyên chính xác, dự báo các vấn đề tiềm ẩn như dịch bệnh, thời tiết. Công nghệ số giúp điều chỉnh kỹ thuật canh tác, sử dụng phân bón và nước hợp lý, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng nông sản…

Ứng dụng AI trong sản xuất nông nghiệp

Dù hiệu quả bước đầu được ghi nhận nhưng việc ứng dụng các công nghệ chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp vẫn chưa nhiều. Nguyên nhân là do sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, phân tán; đầu tư cho nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ 4.0 đòi hỏi vốn lớn, trong khi nguồn lực tài chính của người dân và các nhà đầu tư hạn chế, chính sách của Trung ương, thành phố chưa đủ mạnh và đồng bộ, mới đáp ứng một số công đoạn trong chuỗi với quy mô nhỏ nên hoạt động đầu tư chưa được tập trung…

Để tháo gỡ khó khăn, Hà Nội đang tập trung đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong nông nghiệp thông qua việc triển khai Kế hoạch số 73/KH-UBND ngày 12-3-2025 của UBND thành phố Hà Nội về phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đến năm 2030 nhằm hiện đại hóa sản xuất, tăng hiệu quả, hướng tới nền nông nghiệp bền vững, bao gồm các giải pháp như chuyển đổi số, ứng dụng AI, IoT...

Để chính sách đi vào thực tiễn, theo Giám đốc Hợp tác xã Rau hữu cơ công nghệ cao Cuối Quý (xã Đan Phượng) Đặng Thị Cuối, các ngành chức năng cần hỗ trợ nông dân, hợp tác xã tiếp cận các thiết bị như cảm biến môi trường, IoT, nhà màng, hệ thống tưới tự động, trạm thời tiết; đồng thời đào tạo nông dân, hợp tác xã cách sử dụng phần mềm quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc, dữ liệu canh tác thông minh; chuyển từ kinh nghiệm truyền thống sang sản xuất dựa trên dữ liệu và tiêu chuẩn công nghệ; xây dựng nền tảng dữ liệu lớn về đất đai, thời tiết, mùa vụ, thị trường… để người dân có kế hoạch sản xuất phù hợp.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường cho biết, thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục phối hợp với các sở, ngành và chính quyền địa phương để hỗ trợ hợp tác xã, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số trong sản xuất nông nghiệp; số hóa quy trình sản xuất an toàn, xây dựng hệ thống quản lý minh bạch, hiệu quả; hình thành mạng lưới quan trắc tự động, phục vụ theo dõi, dự báo và điều chỉnh sản xuất nông nghiệp phù hợp với điều kiện môi trường, khí hậu; thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp hiện đại theo hướng kinh tế tuần hoàn; kinh tế xanh, nông nghiệp thông minh. Hà Nội cũng sẽ đẩy mạnh việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu lớn về cây trồng, vật nuôi, thủy sản phục vụ quy hoạch và định hướng phát triển các vùng sản xuất tập trung, quy mô lớn, an toàn - tuần hoàn, tạo giá trị gia tăng cho nông sản Thủ đô.