Nâng cao hiệu quả giám sát, phòng chống tham nhũng, lãng phí bằng công nghệ số

Theo Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Cường, kế hoạch chuyển đổi số năm nay (2025), Thanh tra Chính phủ đặt mục tiêu xây dựng cơ quan thanh tra hiện đại, minh bạch, hiệu quả.

Theo đó, chuyển đổi số không đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ số vào các hoạt động kinh tế - xã hội, mà còn là quá trình xác lập một phương thức sản xuất mới tiên tiến, hiện đại, “phương thức sản xuất số”.

Phó Tổng Thanh tra cho rằng, để làm được những mục tiêu trên, cần phải có những giải pháp trọng tâm, phù hợp để triển khai thần tốc, hiệu quả, có tính bứt phá toàn diện hơn.

Để áp dụng được phương thức sản xuất số trong ngành Thanh tra, thời gian qua, Thanh tra Chính phủ đã đẩy mạnh phát triển các ứng dụng, dịch vụ theo hướng sử dụng chung hạ tầng số, nền tảng số.

Việc sử dụng các công cụ phân tích thông minh để giúp lãnh đạo Thanh tra Chính phủ kịp thời đưa ra các quyết sách trong công tác quản lý Nhà nước về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

Thanh tra Chính phủ đã hoàn thành giai đoạn chuẩn bị đầu tư Dự án “Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập” vào cuối tháng 5 vừa qua.

Nhiều chuyên gia về khoa học công nghệ phân tích, việc thực hiện Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ có ý nghĩa rất lớn đối với ngành Thanh tra.

Theo đó, việc áp dụng phương thực sản xuất số giúp ngành Thanh tra thực hiện công tác thanh tra từ xa. Điều này có nghĩa là sử dụng nền tảng trực tuyến để tiếp nhận, xử lý hồ sơ và kiểm tra thông tin trước khi thanh tra trực tiếp.

Bên cạnh đó, cơ quan thanh tra có thể tích hợp báo cáo điện tử, giảm giấy tờ, tăng khả năng tổng hợp và phân tích nhanh.

Một điểm mạnh nữa chính là việc kết nối liên thông với các cơ quan khác. Liên kết hệ thống thanh tra với kho dữ liệu của Kiểm toán Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ… Có lẽ, điều này sẽ giảm một cách tối đa tình trạng công văn qua lại để lấy dữ liệu từ các cơ quan, giảm thời gian thực hiện công việc một cách đáng kể.

Nâng cao hiệu quả giám sát, phòng, chống tham nhũng, lãng phí

TS Nguyễn Đức Thắng, Phó Chánh Văn phòng, Thanh tra Chính phủ cho rằng, định hướng kế hoạch Chiến lược Phát triển chuyển đổi số của Thanh tra Chính phủ tới năm 2025 và năm 2030 theo chỉ đạo của Chính phủ đã có lộ trình và phương án cụ thể.

Thứ nhất là về nhận thức số. Đây là các nhiệm vụ để nâng cao nhận thức số, trong đó nhấn mạnh các hoạt động chỉ đạo về chuyển đổi số của các cấp lãnh đạo từ Đảng ủy, các đảng bộ, chi ủy, chi bộ tại Thanh tra Chính phủ; các hoạt động quảng bá, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số.

Thứ hai là thể chế số.

Xác định các văn bản, cơ chế, chính sách cần xây dựng để phát triển chuyển đổi số bảo đảm an toàn thông tin.

Thứ ba là hạ tầng số. Thanh tra Chính phủ xác định các nội dung phát triển hạ tầng số các cấp tới cấp phòng đối với đơn vị trực thuộc cấp cục và tương đương trong đó ưu tiên xây dựng, sử dụng hạ tầng số dùng chung trên cơ sở xác định đúng, đủ nhu cầu.

Tiếp đến là dữ liệu số. Xác định các nội dung phát triển dữ liệu số của cơ quan trong đó ưu tiên xây dựng, sử dụng các  cơ sở dữ liệu dùng chung, khai thác triệt để thông tin, dữ liệu đã có từ các cơ sở dữ liệu quốc gia.

Thực hiện kết nối, chia sẻ hiệu quả dữ liệu giữa các cơ quan Nhà nước. Mở dữ liệu, cung cấp dữ liệu mở của các cơ quan Nhà nước để phát triển kinh tế số, xã hội số. Về nền tảng số, phát triển các nền tảng, hệ thống cho phát triển Chính phủ số/chính quyền số để phát triển kinh tế số, xã hội số.

Và, một vấn đề hết sức quan trọng nữa chính là nhân lực số. Các nhiệm vụ để bảo đảm nguồn nhân lực cho chuyển đổi số và an toàn thông tin mạng. Ngoài ra còn các nhiệm vụ bảo đảm an toàn thông tin mạng, theo TS Nguyễn Đức Thắng.

Áp dụng công nghệ số vào công tác thanh tra sẽ giảm tối đa “vùng mù, vùng xám” trong giám sát

Theo luật sư Nguyễn Văn Hùng, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội, việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số vào công tác thanh tra sẽ đem lại rất nhiều lợi thế và hiệu quả. Đó là các hiệu quả về giám sát, phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

“Tôi cho rằng, việc áp dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo theo tinh thần của Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị vào ngành Thanh tra là bước đường tất yếu của ngành. Ngành Thanh tra muốn bắt kịp với xu thế, hoàn thành tốt sứ mệnh của Đảng, Nhà nước giao thì cần phải chuyển đổi số một cách đồng bộ, sâu, rộng, thực chất”, Luật sư Hùng nhấn mạnh.

Theo luật sư Hùng, áp dụng công nghệ số vào công tác thanh tra sẽ giảm tối đa “vùng mù, vùng xám” trong giám sát. Cơ quan thanh tra sẽ phát hiện sớm các dấu hiệu tham nhũng trước khi các vụ việc này gây thiệt hại lớn. Một hiệu quả nữa có thể nhìn rõ là tăng tính minh bạch trong thi hành công tác thanh tra, củng cố niềm tin và của doanh nghiệp vào cơ quan thanh tra.

"Và chắc chắn, các cơ quan thanh tra sẽ tối ưu được nguồn lực, giảm chi phí và cắt giảm được rất nhiều thời gian", theo luật sư.

Luật sư Hùng lấy ví dụ: “Người dân và doanh nghiệp hoàn toàn có thể gửi thông tin, bằng chứng lên hệ thống điện tử của ngành Thanh tra phản ánh các vụ việc mà họ cho rằng cần phải thanh tra làm rõ.

Cơ quan thanh tra vào cuộc xem xét và có phản hồi đến người dân, doanh nghiệp trên chính hệ thống điện tử đó. Điều này sẽ tiết giảm được rất nhiều thời gian tiếp nhận đơn thư và trả lời đơn thư. Bên cạnh đó, cơ quan thanh tra cũng có thêm kênh để tiếp nhận các phản ánh về vấn đề liên quan đến tham nhũng, tiêu cực, lãng phí”.

Cũng về vấn đề này, các chuyên gia cho rằng, việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số vào bất cứ lĩnh vực gì cũng phải lấy yếu tố con người làm trung tâm.

Điều này có nghĩa, một trong những  mục đích lớn nhất của chuyển đổi số để phụng sự người dân tốt hơn, thực hiện công việc hiệu quả hơn. Ở chiều ngược lại, dù công nghệ có hiện đại đến đâu cũng cần có đội ngũ nhân lực am hiểu về chuyển đổi số vận hành.

“Không chỉ ngành Thanh tra, mà tất cả các ngành, lĩnh vực khác cần phải có nguồn nhân lực am hiểu chuyển đổi số, có tinh thần đổi mới sáng tạo. Vì cuộc cách mạng số mang tính chất toàn cầu, nếu quốc gia nào không bắt kịp sẽ tụt ở lại phía sau.

Và, ở phạm vi trong nước, nếu ngành nào không bắt kịp được công nghệ số, chuyển đổi số chắc chắn sẽ không thể hoàn thành tốt được công việc của mình”, Luật sư Hùng chia sẻ.