Việt Nam ghép tạng nhiều nhất Đông Nam Á nhưng tỷ lệ hiến tạng ở nhóm cuối thế giới

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại hội thảo

Sáng 5-3, Bộ Y tế, Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người phối hợp tổ chức hội thảo "Tăng cường vai trò truyền thông, vận động hiến tặng mô, tạng từ người hiến sau khi chết/chết não" và buổi tập huấn chuyên đề về tư vấn, vận động hiến tặng mô, tạng tại các bệnh viện.

Phát biểu tại đây, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, đến nay, Việt Nam đã làm chủ công nghệ ghép tạng với hơn 9.300 ca ghép thành công tại 28 bệnh viện trên cả nước. Trình độ ghép tạng của ngành y tế Việt Nam đã tiệm cận thế giới.

Vấn đề là nguồn hiến tạng từ người chết/chết não vẫn khan hiếm, trong khi nhu cầu ghép tạng ngày càng tăng. Ông Thuấn dẫn chứng, Việt Nam có tỷ lệ ghép tạng cao nhất Đông Nam Á (hơn 1.000 ca/năm) nhưng tỷ lệ hiến tạng sau chết lại thuộc nhóm thấp nhất thế giới. Hàng nghìn người bệnh vẫn chờ đợi, nhiều người không có cơ hội được ghép tạng vì thiếu nguồn hiến.

Theo thống kê của Bộ Y tế, trong năm 2024, số người bệnh hiến tạng sau khi chết là 41 ca - đây là con số kỷ lục của Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại. Riêng 2 tháng đầu năm 2025, có 16 ca chết não hiến tạng, chủ yếu từ Bệnh viện Việt Đức.

Các y bác sĩ cúi đầu tri ân một người chết não hiến tạng

Nguyên nhân chủ yếu do nhận thức cộng đồng còn hạn chế, công tác truyền thông, vận động chưa thực sự hiệu quả. Mặt khác, cũng chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng cho hoạt động tư vấn hiến tặng mô, tạng từ người chết não, chết tim. Thực tế hiện nay, chỉ một số bệnh viện thành lập được tổ tư vấn, vận động hiến tạng do chưa có chế độ đãi ngộ phù hợp.

"Ở nhiều nước phát triển, tư vấn hiến tặng mô, tạng tại bệnh viện là một phần quan trọng trong hệ thống y tế. Đội ngũ tư vấn được đào tạo bài bản, hưởng chế độ đãi ngộ hợp lý, giúp gia đình người bệnh hiểu rõ ý nghĩa nhân văn của hiến tạng và đưa ra quyết định đúng đắn. Đây là mô hình Việt Nam cần nghiên cứu, áp dụng phù hợp" - Thứ trưởng Bộ Y tế nói.

Tại hội thảo, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, nếu số ca hiến tặng tạng tăng cao hơn gấp 3 lần, thì mỗi năm nước ta sẽ tiến hành ghép được khoảng 5.000 ca. Tuy nhiên, số người đăng ký hiến tạng tăng rất ít trong năm qua, từ 80.000 người tăng lên hơn 100.000 người, con số này còn quá khiêm tốn so với thế giới.

“Số người hiến tạng sau khi chết não ở nước ta hiện đã tăng gấp 3 lần so với trung bình 3 năm trước nhưng còn thấp so với các nước trong khu vực Đông Nam Á” – bà Tiến dẫn chứng thêm.

Bà Nguyễn Thị Kim Tiến cũng chỉ ra bất cập trong công tác điều phối hiến và ghép tạng, đó là danh sách chờ ghép tại các bệnh viện chưa được quan tâm, mở rộng; công nghệ thông tin trong quản lý đăng ký hiến tạng, điều phối ghép tạng… chưa được đầu tư; thanh toán từ bảo hiểm y tế cho hiến và ghép tạng còn hạn chế…

Cũng tại hội thảo, PGS.TS Đồng Văn Hệ, Phó Giám đốc Bệnh viện Việt Đức - Giám đốc Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người cho biết, dự kiến trong năm nay sẽ thực hiện sửa đổi, bổ sung Luật Hiến mô tạng 2026, trong đó cho phép người chết tim hiến tạng.

Đồng thời, hoàn thiện và trình Bộ Y tế ban hành các quy định về tiêu chí đưa vào danh sách chờ ghép quốc gia; tiêu chí cấp cứu của người chờ ghép tim, gan, phổi, tụy, thận… và họp hội đồng điều phối định kỳ.