Gỡ bỏ gánh nặng bệnh lao

Mỗi năm, khoảng 13.000 người tử vong do lao

Năm 2023, WHO ước tính mỗi năm Việt Nam có thêm 172.000 người mới mắc lao và khoảng 13.000 người tử vong do lao, cao hơn số người tử vong vì tai nạn giao thông. Mỗi năm, nước ta có khoảng 9.200 ca bệnh nhân lao đa kháng thuốc mới mắc, chiếm 4,5% trong nhóm bệnh nhân lao mới và 15% trong nhóm đã từng điều trị. So với miền Bắc và miền Trung thì dịch tễ lao tại miền Nam nặng nề hơn rất nhiều, đặc biệt tại các tỉnh khu vực Tây Nam Bộ, với khoảng 400-500 ca lao trên 100.000 dân.

Bác sĩ Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Trưởng ban điều hành Chương trình Chống lao quốc gia, cho biết: "Dịch tễ bệnh lao tại Việt Nam vẫn rất nặng nề, tốc độ giảm quá chậm và kinh phí đầu tư cho công tác chống lao còn thấp. Trong khi đó, có gần 40% bệnh nhân lao trong cộng đồng chưa được phát hiện, điều trị hoặc chưa báo cáo. Như vậy, chúng ta đang phải đối mặt nguy cơ bệnh lao bùng phát trong cộng đồng”.

Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân lao tại Bệnh viện Phổi Trung ương. Ảnh do Bệnh viện cung cấp

Theo TS Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam: Chi phí điều trị bệnh lao ở Việt Nam hiện được bảo hiểm y tế chi trả. Đây là điều rất quan trọng. Nếu bệnh nhân lao được chẩn đoán mắc bệnh sớm thì sẽ được điều trị sớm. Nhưng để điều trị tận gốc căn bệnh này thì người bệnh cần được hỗ trợ về tài chính. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao. Hiện Việt Nam vẫn có sự hỗ trợ của WHO và nhiều tổ chức khác trên thế giới, tuy nhiên, trong thời gian tới, những hỗ trợ này sẽ giảm, vì vậy, rất cần tận dụng sự hỗ trợ của các tổ chức trong nước. Mặc dù việc huy động nguồn lực trong nước luôn là thách thức, nhưng đây là việc rất cần thiết để ngành y tế đầu tư nguồn lực thực hiện. Bên cạnh đó, cần chủ động tìm kiếm từng cá nhân bị bệnh, phát hiện chủ động và đưa họ vào trị bệnh, bởi không phải bệnh nhân lao nào cũng có điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế. “Nếu chúng ta không làm được như vậy, rất khó để chấm dứt bệnh lao trong cộng đồng”, TS Angela Pratt nói.

Phát triển hệ thống phòng, chống lao từ tuyến y tế cơ sở

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho rằng, bệnh lao thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung. Số liệu thống kê cho thấy số bệnh nhân lao được phát hiện và báo cáo hằng năm tại Việt Nam mới chỉ chiếm khoảng 60% số bệnh nhân lao ước tính, phải chi trả những khoản chi phí cao, vượt quá 20% thu nhập hằng năm của cả hộ gia đình. Đầu tư cho chấm dứt bệnh lao là đầu tư cho phát triển bền vững. Chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam nghĩa là giảm nguy cơ tử vong cho hơn 13.000 người/năm hiện nay và hàng trăm nghìn gia đình không phải lo lắng vì có người mắc lao. "Việt Nam cam kết cùng với thế giới chấm dứt bệnh lao trên toàn cầu. Đây là một mục tiêu rất tham vọng nhưng hết sức có ý nghĩa vì cứu sống hàng chục nghìn người dân Việt Nam mỗi năm", Bộ trưởng Đào Hồng Lan nói.

Hiện Chương trình chống lao quốc gia đang triển khai nhiều sáng kiến tiếp cận kỹ thuật mới, mang tính chiến lược, bao gồm hoạt động phát hiện chủ động, phát hiện tích cực bệnh lao, lao tiềm ẩn, các bệnh hô hấp tại cộng đồng và cơ sở y tế. Bên cạnh đó, “Quỹ Hỗ trợ người bệnh chiến thắng bệnh lao-PASTB” là một quỹ từ thiện, phi lợi nhuận, nhằm hỗ trợ chăm sóc, dự phòng, điều trị cho người bệnh lao, người bị ảnh hưởng bởi bệnh lao, có phạm vi hoạt động trên toàn quốc. Hoạt động hỗ trợ người bệnh được triển khai từ tháng 7-2018, ban đầu hỗ trợ tập trung tại Bệnh viện Phổi Trung ương, sau đó triển khai rộng rãi tại 63 tỉnh, thành phố trên toàn quốc. Trong năm 2018, chỉ có 8 địa phương tham gia hoạt động này thì đến năm 2022 đã có 100% tỉnh, thành phố tham gia. Từ khi hoạt động tới nay, Quỹ đã hỗ trợ mua thẻ bảo hiểm y tế, đồng chi trả chi phí điều trị nội trú, ngoại trú cho gần 9.000 người bệnh lao nghèo, hoàn cảnh khó khăn trên khắp cả nước, với số tiền gần 10 tỷ đồng.

Nhân kỷ niệm Ngày Thế giới phòng chống lao, Việt Nam đã lấy chủ đề "Đúng! Việt Nam có thể chấm dứt bệnh lao” như một lời hồi đáp, hưởng ứng mạnh mẽ với thế giới, khẳng định những nỗ lực, quyết tâm, khát vọng ở mức cao nhất của Việt Nam trong công tác phòng, chống lao. Với sự quyết tâm trong cuộc chiến với bệnh lao, năm 2023, Bệnh viện Phổi Trung ương đã biên soạn và hoàn thành cuốn tài liệu “Hướng dẫn triển khai hoạt động phát hiện chủ động, tích cực bệnh lao, lao tiềm ẩn và một số bệnh hô hấp tại cộng đồng và cơ sở y tế-Tăng cường vai trò của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh” nhằm chuẩn hóa và đồng bộ hoạt động phát hiện chủ động, tích cực bệnh lao và một số bệnh hô hấp trên toàn quốc, phát huy tối đa vai trò của hệ thống y tế nói chung, y tế cơ sở nói riêng trong công tác phòng, chống lao. Cuốn tài liệu sau khi được Bộ Y tế phê duyệt và sử dụng rộng rãi trên toàn quốc sẽ cung cấp kiến thức, kỹ năng cho cán bộ y tế các cơ sở khám, chữa bệnh và cán bộ chống lao các tuyến trong triển khai hoạt động.

DIỆP CHÂU